كرصكارة بيانييةكان طوماني ئةوةيان لةسةرة ئةنجامدةري هصرشي ياخيبوانةبن، بةلاَم ترسي ئةوةشيان هةية كة رووبةروي ضةوساندنةوةبن ئةطةر بطةرِصنةوة ولاَتي خؤيان.

نةمير حوسةين ئةلروبةيعي لة نزيك سنووري ئةردةن

كرصكارة بيانييةكان طوماني ئةوةيان لةسةرة ئةنجامدةري هصرشي ياخيبوانةبن، بةلاَم ترسي ئةوةشيان هةية كة رووبةروي ضةوساندنةوةبن ئةطةر بطةرِصنةوة ولاَتي خؤيان.

نةمير حوسةين ئةلروبةيعي لة نزيك سنووري ئةردةن

Friday, 18 November, 2005
IWPR

IWPR

Institute for War & Peace Reporting

بةلاَم بةهؤي شةرِةوة، سةرةتا لة عصراق و ئصستا لة سودانيش، ناضاري كردووة لصرة بمصنصتةوة. ئصستا ترسي ئةوةي هةية رووبةرووي كصشةببصتةوة لةبةر ئةوةي دذي سياسةتةكاني سودانة لة دارفؤر، ئةو تةنانةت دودلَة لةوةي نامةش بنصرصتةوة بؤ مالَةوةيان، ضونكة ضاوةرِصي ئةوة دةكات حكومةت نامةكة بكاتةوةو بيخوصننةوة.


ئةو واراهاتبوو كة لة رِصي ئةو كةسانةوةي كة دةيناسين و هاتوضؤي سودانيان دةكرد نامة بنصرصت بؤ دايكي، بةلاَم دةركةوت كة ئةو شصوازة سةختة، خةليل كة تةمةني 56 سالَة، وتي" نازانم دايكم ماوة يان مردوة،" هةروةها وتي" جطة لة من هيض كةسي نيية."


خةليل يةكصكة لةو كةسانةي كة خةلَكي هةرصمي دارفؤري سودانن و نزيكةي 150 ئةردةن دةذين و لة لايةن كؤمةلَةي مانطي سووري عصراقييةوة بةرِصوةدةبرصت.


ئةو خةلَكاني تري كامثةكة دةلَصن ثصيانخؤشنيية برِؤنةوة ولاَتي خؤيان بةهؤي ئةو شةرِو ناكؤكيةي لة هةرصمي دارفؤردا هةية، كة مةزةندة دةكرصت لة ماوةي دوو سالَي رابردوودا دوو سةد هةزار كةسي تيادا كوذرابصت و نزيكةي 2.5 مليؤن كةسيش ئاوارةبووبن. بةلاَم لة رةفتاري حكومةتي سودانيش بةرامبةريان دةترسن ضونكة ئةوان داواي ضارةسةرصكي ئاشتيانةن بؤ هةرصمي دارفؤر نةك كردةي سةربازي. ئةوان ترسي ئةويان هةية تةسليم بكرصن بة موخابةراتي سوداني و بخرصنة زيندانةوة ئةطةر سةفةر بكةن بؤ وولاَتة عةرةبييةكاني ناوضةكة.


هةروةها دةلَصن كة بارودؤخيش لة عصراقدا باشتر نيية. ثصش ئةوةي بصن بؤ ئةو كامثة، لة ذصر طوماني ئةوةدا طوزةرانيان بةسةر دةبرد كة بةو مةبةستة هاتبنة عصراقةوة كة وةك بةشصك لة ياحيبوان جةنط دذي حكومةت دةكةن. ئصستا دةسةلاَتداراني بةغداد ناهصلَن كامثةكة بةجصبهصلَن، و واديارة ولاَتاني تريش ناخوازن بيانبةنة لاي خؤيان.


ئيبراهيم موحةمةد عةلي كة كةمثةكة بؤ كؤمةلَةي مانطي سوري عصراقي بةرِصوة دةبات، وتي ضاوةرِصي ئةوة دةكات ذمارةي خةلَكةكة روولة زيادبوون بكات ضونكة دانيشتوانةكةي هاني كةسوكارو ناسراوةكانيان لة عصراقدا دةدةن كة بصن بؤ ئةوص، لةبةر ئةوةي ئةو ناوضةية لة ناوضةكاني تري عصراق ئارامترة.


زؤربةي سودانييةكان دواي شةرِي عصراق-ئصران لة سالَي 1988 هاتن بؤ عصراق بة نيازي ئةوةي لة ثرؤذةكاني بنيادنانةوةدا كاربكةن. ئةوان ئومصدي ئةوةيان هةبوو ثارة ثاشةكةوت بكةن و رةوانةي كةنةوة بؤ سودان. بةلاَم هةركة شةرِي عصراق لة دذي كوةيت دةستي ثصكرد، ثلانةكةيان شكستي هصنا. زؤربةي كرصكارةكان تا برِي 20 هةزار ديناري ئةو سةردةمةيان ثاشةكةوت كردووة.


لةو كاتةدا كة ضاوةرِصي فرسةتصكي لةبار بوون ثارةكةيان بنصرنةوة بؤ خصزانةكانيان، بارودؤخي وولاَتةكةيان روويلة خراثبوونكرد، بؤية برِيارياندا ماوةيةكي زياتر لة عصراقدا بمصننةوة. هةندصكيان خصزانيان ثصكةوةنا، ثصنج كةس لةوانة لة بةسرة ذنيان هصناو لة ثصش ئةوةي بصنة كامثةكة لة كارطةيةكي سةهؤلَ لة تكريت دروستدةكرد.


ئةو شةرِو هةرايةي كة دواي رووخاني حكومةتي سةدام حوسةين رووبةرووي عصراق بوويةوة كصشةي نوصي لةطةلَ خؤيدا هصنا، بةهؤي ئةوةي كة هةندص لةو ضةكدارة بصطانانةي كة هاتوونةتة عصراقةوة سودانين. عوسمان موحةمةد، 38 سالَ، دانيشتوويةكي كامثةكة، وتي" ئةوان لة عصراقدا نةذياون، ئةطةر لصرة بذيناية، ئةمةيان بة خةلَكي عصراق نةدةكرد، ئةوان رووخساري جالييةي سودانيان لة عصراقدا ناشرين كرد."


ئةو وتي كة زؤر جار ثؤليس و سوثاي عصراق لةطةلَ بينيني سودانيدا يةكسةر دةستطيري دةكةن، ضونكة وادةزانن بةشدارن لة هصرشي ياخيبواندا.


بةهؤي ئةو فشارةي كة رووبةروويان بووةتةوة، زؤربةيان برِياريانداوة عصراق بةجصبهصلَن، حةسةن عةبدولاَ ئةلسوداني، وتي" ئصمة كاتي شةرِي عصراق-ئصران بةرِصزةوة هاتين بؤ عصراق و دةبصت بةرِصزةوة بةجصيبهصلَين،"


كؤمةلَصك لة سودانييةكان روويانكردة سنووري ئةردةن، بةو نيازةي لةوصوة بضنة وولاَتي سصيةم، هةركوص بصت بةس وةريانطرصت. بةلاَم دةسةلاَتداراني ئةردةن ظيزاي ضونة ناو وولاَتيان نةدانص، و ناضاريان كردن بطةرِصنةوة، بؤية بة شصوةيةكي ناياسايي ئةو كارةيان كرد.


سةمير ئةلجبوري، بةرثرسصكي سنووري عصراقي، وتي" ئةو كاتةي كة سودانييةكان دووبارة طةرِانةوة ظيزةي هاتنة ناويان ثصنةدرا، بؤية ئصستا وةك سنوربةزصن تةماشايان دةكرصت لة لايةن حكومةتي عصراقييةوة،" ئةلجبوري وتي كة لةبةر ئةمة سودانييةكان رصيان ثصنادرصت كامثةكة بةجصبهصلَن.


حةسةن ئةلسوداني وتي تةنانةت ئةطةر رصطةشيان ثصبدرصت بطةرِصنةوة بؤ بةغداد يان ناوضةكاني تري عصراق، ئةوا ئةوان نايانةوصت،" حكومةت ضؤن ئةوتوانصت ثارصزطاري ئصمة بكات لة كاتصكدا ناتوانصت خؤي بثارصزصت؟"


دانيشتواني كامثةكة ضاويان كةوت بة هةريةكة لة حكومةتي عصراقي و ثارتي ديموكراتي كوردستان و داواي يارمةتييان لصكردن، حةسةن ئةلسوداني وتي نوصنةرةكان ثصيان وتراوة" ئصمة دةبصت سةرةتا بايةخ بدةين بة سص مليؤن ئاوارةي ناوخؤي عصراق، دواي ئةوة ضارةسةرصك بؤ كصشةكةي ئصوة ئةدؤزينةوة."


ئيبراهيم موحةمةد وتي سودانييةكان ثةيوةنديشيان بة نةتةوة يةكطرتوةكان و رصكخراوي كؤضي نصودةولَةتييةوة كردووة بؤ يارمةتي.


موحةمةد ئةلسوداني وتي" بير لة داهاتوو ناكةينةوة، تةنها خةيالَمان لاي وةزعي ئةمنيية،" هةروةها وتي" داوا لة هةموو رصكخراوة مرؤييةكان دةكةين بة زووترين كات ضارةسةرصكمان بؤ بدؤزنةوة."


هةموو شةوصك 20 لة سوودانييةكان ثاسةواني كامثةكة دةكةن، حةسةن ئةلسوداني وتي" وا ضاوةرِوان دةكةين حكومةتي سوداني بةكرصطيراو بنصرصت بؤ كوشتنمان."


نةمير حوسةين ئةلروبةيعي راهصنراوصكي IWPRة لة عصراق.


Africa
Frontline Updates
Support local journalists