هيَزةكاني ئاسايش رِوبةرِووي ئيديعاي ُثيَشيَلكاري ئةبنةوة

سوثاوثؤليسي عصراقي تاوانباركراون بة خراث مامةلَةكردني هاولاَتيان و طويًص نةدان بةمافةكانيان.

هيَزةكاني ئاسايش رِوبةرِووي ئيديعاي ُثيَشيَلكاري ئةبنةوة

سوثاوثؤليسي عصراقي تاوانباركراون بة خراث مامةلَةكردني هاولاَتيان و طويًص نةدان بةمافةكانيان.

Thursday, 8 December, 2005
.



لةدةوروبةري ماوةي رِيفراندؤم لة سةردةستور ئةم سكالاَيانة راطةياندران، كاتصك ثؤليس و سوثاي عصراق بة ثشتيواني سوثاي ئةمريكا كةوتنة توندوتؤلَكردني ئاسايش لة سةرانسةري وولاَتدا بؤ هةلَبذاردنةكةي 15رؤذي تشريني يةكةم.



هةلَبذاردنةكة يانزة رؤذ دواي ئةوةي هصزةكاني عصراق بةرثرسيارصتي ئاسايشي بةغداديان وةرطرتةوة لة هصزةفرةرِةطةزةكان –كة لةلايةن ئةمريكاوة سةرثةرشتيدةكرصن - سازكرا. حكومةت ئاسايشي كرد بة كاري لةثصشينةي خؤي، دواي ضةندين هةفتة لةكاري توندوتيذي كة بوة هؤي لةدةستداني طياني سةدان كةس لة سةرانسةري ولآتدا.



لةكاتصكدا ذمارةيةكي كةم رِوداو لة ثايتةخت لةرِؤذي رِيفراندؤمدا بلاَوكرانةوة، ثةيامنصراني ئةنستيتؤي رؤذنامةواني جةنط و ئاشتي، IWPR، ذمارةيةك حالَةتيان تؤماركردوة كة ثؤليس و سوثاي عصراق هصزي زيادلة ثصويست بةكاردةهصنن و بةشصوةيةكي بةرضاو بص ديسثلينن وة لة يةكصكياندا دةرنجامي كارةسات باري لصكةوتؤتةوة.



بةهاء كة هاولاَتيةكي بصكاري تةمةن 23سالَي دانيشتوي بةغدادة ووتي كة بةر لة رِيفراندؤمةكة ئةندامصكي هصزصكي هةلَبذاردةي وةزارةتي ناوخؤ هةراسانيانكردوة لةبةرئةوةي بيرةيةكي خواردؤتةوة لةبةردةمي مالَةوةياندا.



ئةو ووتي كةئةفسةرةكة تاوانباري كردوةبةوةي كة رِةوشتي لةدةستداوةو هةرِةشةي ئةوةي كردوة كة ئةيداتة دةست سوثاي مةهدي،كةلةلايةن موقتةدا سةدرةوة سةركردايةتي دةكرصت، لةبةرئةوةي بة ئاشكرا مةشروبي خواردؤتةوة.



بةهاء كةنةيويست ناوي تةواوي خؤي ئاشكرابكات ووتي كة ثؤليس و هصزةكاني ئاسايش هصرشيان كردؤتةسةري و مؤبايلةكةيان لصسةندوةو بؤضةند كاتذمصرصكيش دةست بةسةريان كردوة.



ئةو ووتي،"من هيض تاوانصكم نةكردوة تةنها ئةوةنةبصت كةبيرةيةكم خواردؤتةوة."



سةلاَح مةهدي تةمةن 45سالَ كة خاوةني دوكانصكة لةناوضةي ئةلبةيياعي باشوري بةغداد واي رِاطةياند كة هصزة تايبةتةكان براكةيان كوشتوة كاتصك تةقةييان كردوة لة دوكانةكةي"بة بص هؤ"،دواي ئةوةي طواية كةوتونةتة بةرهصرشي ياخيبوان.



ئةو وتي،" من ئةزانم ثؤليسةكان شلَةًذان دواي ئةوةي بة تةقةمةني هصرشيان كرايةسةر،"بةلاَم ئةوان براكةي منيان كوشت.ئةوضي كردبو؟"



ئةنداماني هصزةكاني ئاسايشي عصراق زؤرجارهةرِةمةكي تةقة ئةكةن بة ئاسماندا بؤئةوةي رِصطا بكةنةوة بؤدةوريةكاني ثؤليس و سوثا كة ئةمة دةبصتة هؤي سةرهةلَداني مةترسي قورباني مةدةني. بةلاَم وةزيري ناوخؤ، بةيان جةبر سؤلاغ، ثصداطريكرد لةسةر ئةوةي كة هةر كةسصك بةو كردارانة تاوانباربكرصت دةدرصتةدادطاو داواي لة هاولاَتيان كرد كة ئاطاداري لايةنة بةرثرسةكان بكةنةوة لة كاتي سةرهةلَداني حالَةتي لةو ضةشنةدا.



ئةحمةد ئةلوائيلي،كة بةرثرسصكي وةزارةتي ناوخؤية، ووتي كة ئةوان ذمارةيةك سكالاَيان ثصطةشتوة لةم بارةيةوة بةلاَم كاتصك حالَةتةكان لصكؤلَينةوةيان لصكراوة دةركةوتوة هصزةكاني ئاسايش وةلاَمي هةرِةشة يان هصرشي رِاستةقينةيان داوةتةوة. ئةو وتي لةئةنجامي ئةوةدا هيض كارصك نةكراوة دذي ئةوهصزانةي طوماني خراثةكارييان لصكراوة.



ياخيبوان هصرش ئةكةنة سةر هةردوو لة هصزةكاني ئةمريكاو عصراق بةلاَم بةتايبةتي ثؤليسي ناوخؤ ئةكةونة بةرهصرشي ئؤتؤمؤبيلي بؤمبرِصذكراو و بؤمبي سةررِصطة لةبةرئةوةي ئةم هصزانة وةكو هصزةكاني سوثا باش رِانةهصنراون و كةلوثةلي باشيان بؤدابين نةكراوة، بةتايبةتي نةبوني زرصثؤش.



ئةفسةرصكي ثؤليسي تةمةن 30سالَ، كة نةيويست بناسصنرصت وتي "ئصمة ئامانجين لةبةردةم هصرشةكاندا"، هةروةها وتيشي ،"هاوكارو هاورِصكانمان دةكوذرصن لة لايةن تيرؤريستانةوة.سةرةرِاي ئةمةش ئصمة كاردةكةين بؤ خزمةتكردني عصراقيةكان. دةبصت هاولاَتيان ئةوةقبولَكةن كةئصمة هةندص جاربةبص مةبةست هةلَة دةكةين."



ليوا رةشيد فلةيح، فةرماندةي مغاويري ناوخؤ،تؤمةتي هةلَسوكةوتي نا مرؤظانةو هةراسانكردني رِةتكردةوة.



ليوا فلةيح رِاطةياند " هةندص لة ئةنداماني هصزةكةم لةوانةية بة شةخسي بةدرِةفتاري بكةن. بةلاَم ئةمة بةشصوةيةكي طشتي نية." هةروةها وتيشي "ئصمة لصثصضينةوة لة طةلَ ئةوانة دةكةين كة كةمتةرخةمن و لةوانةية كاربطاتة ئةوةي كة تاوانبارةكان لةسةر كارلاببةين."



ذمارةيةك لةو كةسانةي ثةيامنصري IWPR قسةي لةطةلَ كردون هيواداربون كة دةستوري نوص بيانثارصزصت لة ثصشصلكاري هصزةكاني ئاسايش.



بةهاء ووتي،" بؤهةركوصيةك برؤم كؤثيةكي دةستور ئةخةمة طيرفانمةوة، لةبةرئةوةي كة خةلَكاني تر، بةتايبةتي هصزةكاني ثؤليس وئاسايش، نازانن كة مافةكانم ضين. ئةو كاتة كةس ناتوانص سزام بدات بة بص هؤ."



سةفا مةنسور راهصنراوصكي IWPRة لة بةغداد.



Frontline Updates
Support local journalists