هةندص ثسثؤران دةلَصن، هةرضةندة دةستور بص كصشةنيية بةلاَم ثيويستي بة زؤرينةي دةنط هةية بؤ ثةسةندكردني.

ياسين ئةلروبةيعي لة بةغداد

هةندص ثسثؤران دةلَصن، هةرضةندة دةستور بص كصشةنيية بةلاَم ثيويستي بة زؤرينةي دةنط هةية بؤ ثةسةندكردني.

ياسين ئةلروبةيعي لة بةغداد

رؤذي 28ي ئاب، رةشنوسصكي دةستور لة لايةن ياسادانةراني شيعةو كوردةوة،كة زؤرينةي 275 ئةندام ثةرلةمانةكةي عصراق ثصكدةهصنن، ثةسةندكرا. لة ثةرلةماندا تةنها 17 ئةندامي سوننة هةية كة زؤربةيان دةنطيان نةدا.


هةر لةوكاتةوة، ذمارةيةكي زؤر لة سوننييةكان بةلَصنيان داوة ئةوةي لة تواناياندابصت بيكةن بؤ نارِةزايي بةرامبةر بة دةستور. رؤذي 29ي ئاب، دوو هةزار ئةندامي كؤمةلَطةي سونني لة تكريت، شاري لةدايك بووني سةدام، خؤثشاندانيان دذي دةستورةكة سازكرد.


سةرةكيترين مةيةلة كة مشتومرِي زؤري لةسةربوو بريتيبو لة بنةماي فيدرالَيزم، كة سوننييةكان رةتيدةكةنةوةو دةلَصن ئةو هةنطاوة دةبصتة هؤي دابةشبووني عصراق.


بةلاَم تارق ئةلمةعموري، شرؤظةكاري سياسي و وتةبصذي حزبي ئومةي عصراقي، كة حزبصكي علمانيية، دووثاتيكردةوة كة فيدرالَيزم شصوازصكي مودصرنة بؤ ئيدارةو ئةزموني عصراقييةكانيش ئةوةي فصري هاولاَتييان كردووة كة [سيستةمي] حكومةتي ناوةندي بةكةلَك نايةت.


بةلاَم ئةو هؤشياري ئةوةيدا كة" فيدرالَيزم ئةبصت لةسةر بنةماي جوطرافي بصت نةك تائيفي بؤ ئةوةي نةبصتة هؤي دابةشكردني عصراق. ئةطةر فيدرالَيزم تؤوصك بصت كة بةرةو لصكهةلَوةشانمان بةرصت، ئةوا نامانةوصت."


عةبد فةيسةلَ ئةلسةهلاني، يةكصك لةو ذمارة كةمةي ئةنداماني سوننة لة ئةنجومةني نيشتمانيدا، وتي كة فيدرالَيزم طرنطة بؤ هصشتنةوةي وولاَت ثصكةوة.


ئةلسةهلاني، كة ئةندامي ليستي هاوثةيمانصتي ديموكراتي نيشتمانية، بةشصك نةبوو لةو 15 ئةندامة سوننييةي كة بةشداربوون لة دارِشتني رةشنوسي دةستور لة ليذنةي نوسينةوةي دةستوردا.


كوردو شيعة سوننييةكاني ناو ليذنةي دارِشتني دةستوريان بةوة تؤمةتباركردووة كة توندرِةون و نوصنةرايةتي سوننييةكانيش ناكةن.


ئةلسةهلاني دةلَصت كة ئةو ثصكهاتةي فيدرالَيزم ثةسةند دةكات، بةو شصوةيةي كة دوو يان سص ثارصزطا بتوانن يةكةيةكي ئؤتؤنؤمي ثصكبهصنن،و دةشلَصت ئةمة كليلي" ثاراستني يةكصتي عصراقة."


ضاودصراني سياسي دةلَصن كة كصشةيان لةطةلَ هةندص دةستةواذةي دةستوردا هةية كة دذي مافةكاني ذنانة. هةرضةندة ئيسلام وةك " سةضاوةيةكي سةرةكي" تةشريع دةبصت نةك" تاكة سةرضاوةي سةرةكي" كة شيعةكان دةياويست، بةلاَم هصشتا كؤمةلَصك توخم هةن كة دةبنة هؤي سنورداركردني مافةكاني ذنان.


دةستورةكة دةلَصت" نابصت هيض ياسايةك ثصضةوانةي ياساكاني ئيسلام بصت" بؤنمونة هةندصك ترسي ئةوةيان هةية كة ئةمة ببصتة هؤي هةلَوةشاندنةوةي ياساي باري شارستانصتي سالَي 1959 يةبارةت بة مةسةلةكاني قانووني مةدةني، كة بة ياسايةكي ثصشكةوتنخوازي ئةو سةردةمة دةذمصردرصت بؤ مةسةلةكاني هاوسةرصتيكردن و نةفةقةو ميراتيدا. ئةو ياسايةي تةشريع ماف و زامني بة شصوةيةكي روون بؤ ذنان دابينكرد. ئةلمةعموري وتي" ئةو قانوني مةدةنيية يةكصك بوو لة باشترين ياساكان لة جيهاندا،"


دكتؤر جةميل عةبدولاَ، مامؤستايةكي عصراقي لة بواري ياساكاني نصودةولَةتي لة زانكؤي ستؤكهؤلَم، نيطةراني ئةوةبوو كة هةندص لة لايةنةكاني دةستور ثصضةوانةي ئيسلامة. ئةو باسي لةوة كرد كة بؤ نمونة دايك و باوك ئةتوانن مندالَي ناشةرعي بةخصو بكةن، لة شةريعةتدا شتي وانيية.


سةرةرِاي نيطةرانييةكانيان، ضاودصران وتيان كة باوةرِيانواية زؤربةي عصراقييةكان دةنط بؤ دةستورةكة دةدةن كة برِيارة لة مانطي 10ي ئةمسالَدا سازبكرصت. ئةطةر دوو لةسةر سصي دةنطدةران لة سص ثارصزطاي عصراقدا دةنط لة دذي بدةن، ئةوا دةستورةكة رةتدةكرصتةوة.


ئةلسةهلاني وتي" عصراقييةكان دةلَصن بةلَص بؤ دةستورةكة ضونكة دةستورةكة بؤ طةلي عصراقةو هةموو عصراقييةكيش بةشصكة لةم دةستورة."


ئةلمةعموري وتي كة ئةطةر عصراقيةكان كصشةيان هةبصت لةطةلَ بةشصك لة دةستورةكة ئةوا هةميشة دةتوانن هةولَبدةن لة داهاتوودا بيطؤرِن.


ئةو وتي" دةستور تةشريعة نةك كتصبي خودا، بؤية هةركاتصك بصت ئةتوانرصت دةستكاري بكرصت."


ياسين ئةلروبةيعي راهصنراوصكي IWPR لة بةغداد


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists