دواي ضارةسةركردني كصشةي بة ئةندامبووةكاني، ليذنةي دةستووريي عصراقي كارةكاني بةرةو ثصشةوة دةرِوات بة رةشنووسكردني ياسايةكي نوصي بنضينةيي.

زةينةب ناجي لة بةغداد

دواي ضارةسةركردني كصشةي بة ئةندامبووةكاني، ليذنةي دةستووريي عصراقي كارةكاني بةرةو ثصشةوة دةرِوات بة رةشنووسكردني ياسايةكي نوصي بنضينةيي.

زةينةب ناجي لة بةغداد

Friday, 18 November, 2005

ياسادانةران تا وادةي 15ي ئابيان هةي بؤ تةواوكردني دارِشتني دةستوورةكة، كة ئةمةش كارصكي نارِةحةتة بة لةبةرضاو طرتني ئةو مشتومرِانةي كة روويانداوة سةبارةت بةوةي كة كص ببصتة ئةندامي ئةو ليذنة 55 نةفةرييةي ئةو كاتة ، كة بةرثرسن لة نووسينةوةي دةستوور.

ليذنةي دارِشتن دةبصت مشتومرِ لةسةر مةسةلةكاني فيدرِاليزم و رؤلَي ئيسلام و باري كةركوكي دةولَمةند بةنةوت بكات.

هومام حةموودي، بةرثرسي ليذنةي دارِشتني دةستوور و ئةندامي هاوثةيمانصتي يةكطرتووي عصراقي حاكم، وتي" هيوادارين، انشاء اللة، شتةكان بةباشي برِؤن و كارةكاني خؤمان لة وادةي دياريكراودا تةواو بكةين، بةتايبةت ئةطةر مامةلَة لةطةلَ مةسةلة حةساسةكاندا بة شصوةيةك بكةين كة دلَي هةموو لايةك رازي بكات."

ليذنةكة كة لة ناوةرِاستي مانطي ئاياردا ثصكهصنرا، ئصستا هةموو هةفتةيةك كؤدةبصتةوةو دابةشكراوة بؤ ثصنج طروث و هةريةكةيان مامةلَة لةطةلَ مةسةلةيةكدا دةكةن: بنةما سةرةكييةكاني دةستوور، ماف و ئازادي، ياساو ثصكهاتةي دةولَةت، فيدرالَيزم، و بنةماكاني كؤتايي.

سةعدي بةرزنجي، ئةندامي ليذنةكة لةسةر ليستي هاوثةيمانصتي كوردستان، وتي" بؤضووني جياواز هةية لة نصو ئةنداماني ليذنةكةدا، بةلاَم ئةمة ئةوة ناطةيةنصت كة بةهيض شصوةيةك رصكةوتن لةنصوانياندا نيية، هةر جياوازييةك هةبصت، ئةتوانرصت لةرِصطةي ديالؤطي ديموكراتييانةوة ضارةسةر بكرصت."

مشتومرِ لةسةر ذمارةي ئةو كورسييانةي لة ليذنةكةدا بدرصن بة عةرةبة سووننةكان بووةهؤي دواخستني دةستكردن بة دارِشتني ثرؤسةكة. دواي ضةند هةفتةيةك لة طفتوطؤ، لة كؤتايدا رةزامةندي ئةوة نيشاندرا كة 25 ئةندامييان هةبصت، لةوانة 15 كةسيان ئةندامي راستةقينةي ليذنةي دةستور دةبن و 10 كةسيشيان راوصذكاردةبن.

بةلاَم ئةنجومةني نيشتماني ئةو 25 ئةندامةي رةتكردةوة كة لةلايةن طروثةكاني سوننةوة دانراون، ئةمةش بووةتةهؤي مشتومرِي زياتر.

بةهاء ئةلئةعرةجي، ئةندامي ليذنةي دارِشتني دةستوور كة سةر بة كوتلةي سةربةخؤيي نيشتمانة وتي" ليستي سوننة رةتكرايةوة ضونكة بةتةواوةتي نوصنةرايةتي كةسايةتي و حزب و ناوضةكاني سوننة ناكات. بؤية هةلَدةستين بة ئةنجامداني كؤبوونةوةيةك لةطةلَ لايةني سوننةدا بؤ باسكردني مةسةلةكة."

رؤذي 26ي حوزةيران، رصكةوتن بةدةستهصنرا سةبارةت بة ليستي ناوي سوننةكان و ضاوةرِواندةكرصت ئةم هةفتةية لة لايةن ئةنجومةني نيشتمانييةوة ثةسةند بكرصن. بة زيادكردني 15 ئةندامي سوننةكان، ليذنةي دةستوور فراواندةكرصت بؤ 70 ئةندام.

دوو ئةندام ثةرلةمان، عةبدولرِةحمان ئةلنائيمي سةر بة ليستي عصراقيةو عةدنان ئةلجةنابي لة ليستي هاوثةيماني يةكطرتووي عصراقي، رازي نةبوون هيض لصدوانصك لةو بارةيةوة بلَصن كاتص كة ثةيامنصري ئةنستيتؤي رؤذنامةواني جةنط و ئاشتي ضووة لايان .

لةوانةية جياوازي نصوان ئةندامةكانيش ببصتة هؤي دروستكردني كصشة، وةك ئةوةي كة جياوازي نصوان ئةندامة كوردة عيلمانييةكان و شيعة ئايينييةكان بة تايبةت كاتص دصنة سةر باسي ئةو رؤلَةي ئيسلام دةينوصنصت لة عصراقدا.

ياساي ئيدارةي كاتي، كة دةستوورصكي كاتيية، دةلَصت كة ئيسلام" سةرضاوةيةكي تةشريعة" بةلاَم هةندصكي تر ووتةيةكي تر بةكاردةهصنن بةوةي ئيسلام بة بنةماي بطرة بة تةنها سةرضاوة دادةنصن.

ئةزهار ئةلهاشمي ئةندامي ليذنةي دةستوور ئةندامي حزبي فةزيلةي ئيسلامي، وتي" ئيسلام ئاييني رةسمي وولاَتةو سةرضاوةي بنةرِةتي تةشريعة."

مةسةلةي ئةوةي ئايا عصراق دةكرصتة دةولَةتصكي فيدرالَ ئةوةش مايةي طفتوطؤية. عادل البياتي، ئةندامي ليذنةي دارِةشتني دةستوورو سةر بة حزبي ئيسلامي توركمان، دووثاتي دةكاتةوة كة" نارِازيبوون نيية لة نصو لايةنةكاندا لةسةر ثرةنسيثي ئيسلامي"و بة دلَنياييةوة شصوازصكي دادةنرصت.

بةلاَم ئةوةشي وت" جياوازييةكة لةسةر دياريكردني دةسةلاَتي هةرصمةكان و حكومةتي مةركةزيية، و هةروةها ذمارةي ئةو هةرصمانةي كةلة عصراقي فيدرالَدا دادةنرصن."

كورد لة باكور جةخت لةسةر فيدرالَي دةكاتةوة بؤ هصشتنةوةي ئةو نيمضة سةربةخؤييةي كة لة هةر سص ثارصزطاكةي باكور هةيانةو هةرصمي كوردستان ثصكدةهصنن، ئةمة لة كاتصكدا شيعةي لة باشوور جةخت لةسةر فيدرالَي دةكاتةوة ضونكة دةيانةوصت سةربةخؤييةكي زياتر وةرطرن لة بةغداد.

بة نيسبةت بارودؤخي كةركوكيشةوة، كة هةريةك لة كوردو عةرةب و توركماني شارةكةوة بانطةي خاوةندارصتي دةكرصت، عادل ئةلبةياتي وتي ئةوة مةسةلةيةكة بؤ هةموو عصراق، و دةبصت لةلايةن ئةنجومةني نيشتمانييةوة دواي دارِشتني دةستوور ضارةسةر بكرصت.

هةروةها وتي بارودؤخي ئيدارةي كةركوك سةرةنجام لةلايةن دانيشتواني شارةكةوة برِياري لةسةر دةدرصت لة رصطةي ريفراندؤمةوة، هةروةك لة برِطةي 58ي ياساي ئيدارةي كاتيدا باسكراوة.

بةلاَم مةسعود بارزاني، سةرؤكي نوصي كوردستاني عصراق، دووثاتي دةكاتةوة كة مةسةلةي كةركوك لة دةستووردا ضارةسةر بكرصت و روونبكرصتةوة.

ئةو مةسةلانةي تر كة لة ليذنةي دارِشتني دةستووردا مايةي مشتومرِ دةبن بريتين لة مافةكاني ذن و كلَصشةي ئالاَي عصراق و مةسةلةي ميليشياكان كة بةشصك نين لة سوثاي نيزامي عصراق.

ئةنداماني ليذنةكة وتيان كة ياساي ئيدارةي كاتي وةك مؤدصلصك لةبةرضاو دةطرن لة دارِشتني دةستووردا، بةلاَم ئةو تةنها سةرضاوةيان نابصت.

ئةزهار ئةلهاشمي وتي" ئصمة ضاو دةطصرِين بة دةستووري وولاَتة عةرةبي و بصطانةكاندا و سوود لةو بةشانة وةردةطرين كة بةكةلَكي واقعي عصراق دصن."

رةزا تةقي، ياسادانةر، كة ئةندامي ليذنةي دارِشتني دةستوورة، وتي لةوانة عصراق سوود لة ئةزمووني توركيا وةربطرصت.

رةزا تةقي وتي" توركيا وولاَتصكي موسلَمان و ديموكراتةو ثةيوةندي باشي لةطةلَ رؤذئاوادا هةية،" هةروةها وتي" ئصمةش بةهةمان شصوة ئةمانةوصت ببينة دةولَةتصكي ديموكرات و ثةيوةنديشمان باشبصت لةطةلَ رؤذئاوادا."

زةينةب ناجي رؤذنامةنوسصكي راهصنراوي IWPRة لة عصراق.

Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists