مةسيحيةكاني كةركوك لة بةرزبونةوةي ئاستي توندوتيذي دةترسن

تايةفةطةري و دةسةلآتي ئيسلامي رِوولةزياد مةسيحيةكاني لةم شارة لةرِووي ئيتنيةوة دابةشبوةدا نيطةرانكردووة.

مةسيحيةكاني كةركوك لة بةرزبونةوةي ئاستي توندوتيذي دةترسن

تايةفةطةري و دةسةلآتي ئيسلامي رِوولةزياد مةسيحيةكاني لةم شارة لةرِووي ئيتنيةوة دابةشبوةدا نيطةرانكردووة.

Tuesday, 6 June, 2006
.



عةرزي كلَصسةكة، كة كلَصسةيةكي مةسيحي كلدانية، لةريةوة لة كاتصكدا نوصذخوصنان، لة ناوياندا نةنكي فاديش، بةبصدةنطي و هصمنيةوة دوعايان دةكرد. بةثةلة رِايانكردة دةرةوة و ئةو ناوة هةمووي بوو بوو بة دوكةلَ و ثارضةي كانزاي سةيارة تةقيوةكة لة دةوروبةري كلَصسةكةدا بلآوبووبوةوة.



فادي شةلآلَي خوصني خؤي بوو و لةسةر عةرزةكة كةوتبوو. دواتر لة نةخؤشخانة طياني سثارد.



نةسيم ئةلياس، 23، براي فادي بة ضاوي ثرِ لة فرمصسكةوة ووتي "وصنةكةي لة مصشكم دةرناضص كة لة خوصني خؤيا طةوزار بوو و لة نةخؤشخانة دوا هةناسةيدا."



فادي يةكصك بوو لة سص كةسةي كة لة كؤتايي كانوني دووةمدا كوذران كاتصك ثصنج سةيارةي بؤمبرِصذكراو كلَصسةكان و بالَوصزخانةي فاتيكانيان لة كةركوك و بةغدا كردة ئامانج.



توندوتيذي دذة مةسيحيةكان مةسيحيةكاني لة كةركوك تووشي شؤك كردووة و زؤريان ترسيان لصنيشتووة بةهؤي تايةفةطةري رِوولةزياد و زيادبوني نفوزي ئيسلامي لة ميانةي ئةو توندوتيذيةدا كة دوابةدواي رِووخاني سةدام حسةين لة 2003 دا سةريهةلَداوة.



هصرشة بةرنامةبؤدانراوةكان لة كؤتايي كانوني دووةمدا رِووياندا لة كاتي مشتومرِي سةبارةت ئةو كاريكاتصرانةي كة رِؤذنامةيةكي دانيماركي لةسةر ثصغمبةر بلآويكردبوةوة. ئةو هصرشانة يةكةم طةورةترين هصرش بوون لة دذي طروثصكي ئاييني لة 2006دا كة بةسالَصكي خوصناوي لةقةلًَةمدةدرصت بؤ طروث و تايةفة ئايينيةكاني عصراق.



مةسيحيةكان لة شاري كةركوكي لةرِووي ئيتني و ئايينيةوة تصكةلَدا هصشتا مومارةسةي ئايينةكةي خؤيان دةكةن بةلآم بةحةزةرصك و هصمنيةكي زياترةوة. لةكاتصكدا هةندصك دةلَصن بةردةواميان بة ثةيوةندي هاورِصيةتي داوة لةطةلَ موسلَمانةكاندا، خةلَ:انصكي تر دةلَصن دابةشبوني تايةفةطةري و جياوازيخوازي تةنانةت ثصش تةقينةوةكان هةر هةبووة.



ئصستا رِصذة كؤمةلَطةي مةسيحي لة عصراقدا بة لة 3%ي دانيشتواني عصراق دةخةملَصنرصت بةلآم لة كاتي رِذصمي سةدامدا لة 5% بوون. كؤميسياري بالآي ثةنابةراني سةر بة نةتةوة يةكطرتووةكان لة رِاثؤرتصكدا سالَي ثار ووتي لة كؤي 700 هةزار عصراقي كة لة تشريني يةكةمي 2003 ةوة تا ئازاري 2005 ثةنايان بردةوةتة بةر سوريا، لة 36% يان مةسيحي بوون.



دانيشتواني مةسيحي كةركوك بة 12 هةزار كةس دةخةملَصنرصت لة ثارصزطايةكدا كة دانيشتوانةكةي زياتر لة 1 مليؤن كةسة. 8 مةزهةبي مةسيحي لة كةركوكدا هةية بةلآم زؤربةيان كلد و ئاشورين – كة دوو طروثن و زؤر لةيةكةوة نزيكن و زماني سرياك بةكاردةهصنن.



بةهرا تؤما، ذني مالَةوة، 45 سالَ، دايكي دوو منالَة ووتي هاوذياني لة نصوان موسلَمان و مةسيحيةكاندا لة كةركوك لةكاتي رِووخاني رِذصمي سةدامةوة رِووي لة خراثبوون كردووة.



بةهرا ووتي "كورِةكةم سكالآي ئةوة دةكات كة لةلايةن هاوِصكاني ثؤليةوة زياد لة جارصك سوكايةتي ثصكراوة و بصزاركراوة لةبةرئةوةي مةسيحية و سةر بة طروثة ئيتنيةكةي ئةوان نية. ئةمة كاريطةريةكي ئصجطار طةورةي دةبصت لةسةر باري دةرووني منالآن ضونكة بةو بيروبؤضونانةوة طةورة دةبن."



لويس ساكؤي قةشةي تةمةن 56 سالَ ووتي مةسيحيةكان وةكو عصراقيةكاني تر لة فرِاندن و توندوتيذي تايةفةطةري دةترسن لةبةر نةماني ياسا و نيزام.



مةسيحيةكان دةنالَصنن لةبةرئةوةي حزبة ئيسلاميةكان لة بةغدا دةسةلآت دةطرنةدةست و سيفةتي ئيسلاميانةي عصراق كة بةزؤري لةلايةن رِذصمي بةعسةوة سةركوتدةكرا، فراواندةبصت.



هةروةها ووتي "مةسيحيةكان هةست بة ئينتيما ناكةن بؤ عصراق لةبةرئةوةي لة وولآتصكدا دةذين كة ئاييني ئيسلام تصيدا بالآدةستة."



لويسي قةشة ووتي زؤرصك لة موسلَمانةكان مةسيحيةكان وةك "كافر" سةيردةكةن. "هةستي دوذمنكارانة لة دذي مةسيحيةكان لة عصراقدا لةمدواييانةدا سةريهةلَداوة و ئصستا هةرِةشة لةسةر ذيانيان هةية."



قةشةكة ووتي لة ئةنجامي ئةوةدا زؤرصك لة مةسيحيةكان ئةيانةوصت كؤضبكةن بؤ ئةو وولآتانةي كة مةسيحيةكان تصيدا زؤرينةن.



ئؤديشؤ ئةستةفان، 42، كة باوكي سص منالَة و طيتاذةنة لة كلَصسةي ئةفسانةيي كةركوك ووتي ئةترسصت حوكمي ئيسلامي زالَبصت بةسةر عصراقدا. ووتي هةستدةكات وةكو مةسيحيةك كؤتوبةندي لةسةرة و ثصيواية ناتوانصت بة ئاشكرا مومارةسةي ئايينةكةي خؤي بكات.



وةكو زؤرصك لة مةسيحيةكاني تري عصراق و وولآتاني تري خؤرهةلآتي ناوةرِاس، ئؤديشؤ كةسوكاري لةدةرةوةي وولآت هةية كة ئةمةش سةفةركردني بؤ ئاساندةكات.



هةروةها ووتي "ناضاردةبم لةطةلَ خصزانةكةم سةفةربكةم ئةطةر بارودؤخةكة خراثتر ببصت."



لويس ووتي بةهؤي تةقينةوةكاني كةركوكةوة، مةسيحيةكان هةست بة ئةمان ناكةن لة ضونياندا بؤ كلَصسة و خؤيان دةستيانكردووة بة ثاسةوانيكردني كلَصسةكانيان لةبةرئةوةي ثؤليس ئاسايش دابين ناكات.



سةرضاوةيةك لة ثؤليسي كةركوك ووتي هةولَي تةواوي خؤيان خستوةتةطةرِ بؤ ثاراستني ئاسايش و جياوازيخوازيش بةرامبةر مةسيحيةكان ناكات. "ئصمة هةر لة توانامندا هةبصت ئةيكةين بؤ دابينكردني ئاسايش بؤ هةموو كةسصك،" سةرضاوةكة ووتي.



لة كاتصكدا ترسصكي زؤر هةية لة توندوتيذي لةنصو مةسيحيةكان و طروثةكاني تري كةركوكدا، بةلآم هةموو شتصك هصندةي سص سالَ لةمةوبةر خراثتر نية. لة سةردةماني سةدامدا كلَصسةكان ثارصزراوبون، بةلآم ئازادي ئةوة نةبوو قوتابخانة بة زماني سيرياك هةبصت يان ئةو زمانة بةرِةسمي بوترصتةوة لة قوتابخانةكاندا. ئاشوريةكان ناضاردةكران بة عةرةبي بخوصنن و وةكو عةرةبيش لةقةلَةمدةدران.



ئيفا لازار، 29، كارمةندي حكومةت، ووتي طروثة ئيسلامية تةكفيريةكان كة مةسيحيةكان وةكو كافر سةيردةكةن دةيان سالَ بوو بوونيان هةبوو بةلآم لةلايةن رِذصمي بةعسةوة كؤنترؤلَكرابوون.



هةروةها ووتي بةجؤرصك لة جؤرةكان ذياني مةسيحيةكاني كةركوك باشتر بووة. "ثصشتر ئيش نةبوو بةلآم ئصستا فرسةتي ئيش هةية و زمانة رِةسميةكةمان كة سيرياكة لة قوتابخانةكاندا دةخوصنرصت،" ئيفا ووتي.



هةرضةندة برا بضوكةكةي لةدةستدا، نةسيم ووتي باوةرِي هةية كة موسلَمانةكان و مةسيحيةكان ئةتوانن لة كةركوك ثصكةوة بذين. هةروةها ووتي ثةيوةندي توندوتؤلَ هةية لة نصوان طروثةكاندا.



"زؤربةي ئةوانةي ئامادةي ثرسةي براكةم بوون موسلَمان بوون،" نةسيم ووتي.



سةماح سةمةد رِؤذنامةنوسصكي رِاهصنراوي (IWPR)ة لة كةركوك
Frontline Updates
Support local journalists