قةيراني سوتةمةني هةرِةشة لة سةرمايةطوزاري دةكات

سةرمايةطوزاران لة كوردستاني عصراق دةلَصن تةحةمولي بةرزبونةوةي نرخي سوتةمةنيان نةماوة.

قةيراني سوتةمةني هةرِةشة لة سةرمايةطوزاري دةكات

سةرمايةطوزاران لة كوردستاني عصراق دةلَصن تةحةمولي بةرزبونةوةي نرخي سوتةمةنيان نةماوة.

.



وةكو بةشةكاني تري وولآت، سةرمايةطوزاراني بياني و عصراقي كةمي كارةبا هةراساني كردوون. وصستطةكاني دةولَةت بؤ بةرهةمهصناني ووزة رؤذانة تةنها بؤ ضةند سةعاتصكي كةم كارةبا دابيندةكةن–لة هةولصري ثايتةختي كوردستانيش – كةمي كارةبا بازرطانةكاني ناضاركردووة موةليدةي طرانبةها بكرِن بؤ دابينكردني سوتةمةني، ئةمةش ئةركصكي مادي قورس ئةخاتة سةرشانيان.



كصشةكان لصرةدا تةواو نابن ضونكة كةمي سوتةمةني وايكردووة كة نرخةكةي بةشصوةيةكي بةرضاو طران ببصت و خةلَكصكص زؤر بؤيان ناكرِدرصت.



هةندصك لة سةرمايةطوزاران هؤشياري ئةوة دةدةن كة بةردةوام بووني قةيراني كةمس كارةبا و طراني سوتمةني كاري كردوةتةسةر قازانجي ثرؤذةكانيان. هةنصدكيان ئةلَصن كة دوورنيية كوردستان بةجصبهصلَن ئةطةر كصشةكان بةردةوامبن.



زصوةر ئةلَكناضي، سةرؤكي لقي كوردستاني كؤمثانياي بيناسازي توركي رِصناس، ووتي مانطانة زياتر لة ثصنج هةزار دؤلار سةرفدةكةن بؤ دابينكردني سوتةمةني بؤ موةليدة و سص نوسينطةكةيان و يةصكك لة ثرؤذة بيناسازيةكيانيان. ئةلَكناضي جةختي لةوةكرد كة ثصويستة حكومةت دةعمي ئةو مةسرةفانة بكات.



ياسين شصخ قادر، خاوةني كؤمثانيايةكي تري بيناسازي كة بارةطاكةي لة هةولصرة باسي ئةوةيكرد كة ئةطةر قةيراني سوتةمةني بةردةوام بصت هيض هؤيةكي وا نامصنصتةوة بؤ بازرطانيكردن لة ناوضةكةدا.



ياسين ووتي "تصضوني بيناسازي بة رِصذةي لة 20% زياديكردووة بة هؤي زيادبوني نرخي سوتةمةنيةوة. ئةطةر ئةو نرخانة بةرزتر ببنةوة ئةوا ئةطةينة قؤناغصك كة بيناسازي هيض قازانجصك ناهصلَصتةوة."



ياسين ووتي قازانجي يةكصك لة ثرؤذةكاني ئصستاي كةمتر بووة لةوةي كة تةوةقوعي كردووة، هةرضةندة ئامادة نةبوو برِةكةي ثارةكةي بلَص.



لة هةولصر، حكومةت لة ئصستادا رِؤذي ئةوثةرِي 3 سةعات كارةبا دابيندةكات. رِؤذي وا هةية كةمدةبصتةوة بؤ 2 و رِؤذي واش هةية هةر نية.



بةرزبونةوةي نرخي سوتةمةني كاريكردوةتة سةر ئابوري ناوخؤيي بة رِصطةي جؤراوجؤر – يةكصك لة هؤية سةرةكيةكاني دلَةرِاوكص ئةوةية كة دةبصتة هؤي هةلآوسان كة ئةميش بة دةوري خؤي كاردةكاتة سةر تصضوني طوزةران و كةلوثةلة بنةرِةتيةكاني وةكو ئارد.



ئاسؤ ياسين، خاوةني كؤمثانياي سصبةر كة ئارد لة توركياوة هاوردةدةكات بؤ كوردستان، ووتي هةتا كؤتايي 2005 طواستنةوةي تةني ئارد تةنها 4 دؤلاري تصدةضوو لة زاخؤوة (لةسةر سنوري توركيا-عصراق) بؤ هةولصر. "ئصستا 12 دؤلار ئةكةوصت لةسةرمان."



مصذووي قةيراني سوتةمةتي لصرة دةطةرِصتةوة بؤ سالَي 1991 كاتصك هةرصمي كوردستان دامةزرا و حكومةتي مةركةزي طةمارِؤي سوتةمةني و ووزةي خستة سةرناوضةكة. ثصش ئةوة، كوردستان بةشصوةيةكي نيسبي كارةباي جصطير بوو بة فةزلَي كةمي دانيشتوان و سنورداري داوا لةسةري.



دوابةدواي رِوخاني رِذصمي سةدام لة 2003 دا، هةرصمةكة طةشةيةكي ئابوري بة خؤيةوة بيني. داوا لةسةر كارةبا زيادي كرد و بووة هةرِةشةيةكي جيددي لةسةر طةشةي ئابوري ناوخؤيي.



لصثرسراوان دةلَصن يةكصك لة هؤية سةرةكيةكاني كةمي سوتةمةني نائارامي ئةو ناوضة عصراقيانةية كة سوتةمةني بؤ هةرصمي كوردستان دابيندةكةن. كاوة عةبدولآ، سةرؤكي ئةنجومةني شاري سلصماني ووتي ضةكداران بةردةوام ثةلاماري تةنكةرةكان دةدةن و بؤرية نةوتةكان دةتةقصننةوة.



بؤ ضارةسةركردني ئةم كصشةية، كاوة ووتي، حكومةتي عصراقي سوتةمةني لة توركياوة هاوردة دةكات و حكومةتي كورديش لة ئصرانةوة. بةلآم هوشياري دا كة زةمانةت نية كة دابينكردني سوتةمةني بةردةوامة دةبصت ياخود بةشدةكات.



كاوة ووتي "ئةكرصت هةر كاتصك كةمي سوتةمةني هةبصت ضونكة ضارةسةرصكي سةرةكي لة ئارادانية بؤ كصشةكة، وةكو بيناكردني ثالاَوطة."



بةنيسبةت ئةلَكناضي، كةرتي بازرطاني كوردستان باشتردةبصت ئةطةر هةمان ئةو ياسايانة تصيدا ئيشبكات كة لة توركيا هةية كة، وةكو ئةو ووتي، حكومةت قةرةبوي كؤمثانياكان دةكاتةوة كاتصك نرخي سوتةمةني بةرزدةبصتةوة، كة ئةمةش دلَنياييةكي طرنطة بؤ سةرمايةطوزاران.



ئةلَكناض ووتي "هةتا ئصستا ياسايةكي وةها لة كوردستاندا نية و ئةمةش ئصمةي نيطةران كردووة."



نورةدين حاميد، بةرِصوةبةري طشتي دابةشكردني سوتةمةني لة هةولصر، ووتي كة حكومةتي هةرصم ثلاني ئةوةي نية قةرةبوي كؤمثانياكان بكاتةوة بؤ بةرزبونةوةي نرخي ووزة.



نورةدين ووتي "كاتصك (ْكؤمثانياكان) طرصبةستصك ئيمزادةكةن، ثصويستة ئةوة لةبةرضاو بطرن كة لةوانةية نرخي سوتةمةني بةرزبصتةوة."



هةتا سةرةتاي 2006، حكومةتي هةرصم سوتةمةني بؤ كؤمثانيا تايبةتةكان دابيندةكرد بؤ خاتري برةودان بة سةرمايةطوزاري.



نورةدين ووتي "بةلآم ئصستا، كة خؤمان بة دةست قةيراني سوتةمةنيةوة دةنالَصنين، يارمةتيان نادةين."



ئةلَكناض ووتي ئةوةندةي نةماوة واز لة ئيش بهصنصت لة هةرصمدا.



هةروةها ووتي "كاتصك ليترصك طاز بة دؤلارصك بصت، هةموو ثرِؤذةكانمان زةرةردةكات. وة ناضار دةبين كوردستان جصبهصلَين."



فازلَ نةجيب ثةيامنصري (IWPR)ة لة كوردستاني عصراق
Frontline Updates
Support local journalists