سةرةرِاي تؤقاندن ياسادانةران طةرِانةوة سةركارةكانيان- و واديارة كة ذمارةيةكي زؤر لة سوننيةكانيش شوصن هةنطاوةكانيان دةكةون.

موحةمةد فةوزي لة بةغداد

سةرةرِاي تؤقاندن ياسادانةران طةرِانةوة سةركارةكانيان- و واديارة كة ذمارةيةكي زؤر لة سوننيةكانيش شوصن هةنطاوةكانيان دةكةون.

موحةمةد فةوزي لة بةغداد

دواي ئةوةي رؤذي 19ي تةموز مجبل عيسا ئةندامي ليذنةي دارِشتني دةستور و ضامن حسين الدليمي كة هةردووكيان سوننين كوذران، سوننة عةرةبةكان لة ليذنةي دارِشتني دةستور كشانةوة. ئةو ئةندامانة رؤذي 25ي تةموز طةرِانةوة ناو ليذنةكة دواي راطةياندني ئةوةي كة لة طةلَ هاوكارة كوردو شيعةكانيان قسةيانكردوةو بةلَصني ئةوةيان وةرطرتووة كة رصوشوصني ئةمني و ثاسةوانيان بؤ دابينبكرصت.


عدنان الدليمي سةرؤكي وةقفي سونني، كة بةشداري ئةو طفتوطؤيانةي كرد كة لةبارةي بةشداريكردني سوننيةكانةوة لة ليذنةكةدا كران، وتي" ئصمة داواي رووداني موعجزةمان نةكرد، تةنها داواي مافةكاني خؤمانمان كرد،". هةروةها وتي كة ئةو ضارةسةرةي كة سوننيةكاني طةرِاندةوة ليذنةكة " لة بةرذةوةندي ئصمةدا نةبوو، بةلَكو لة بؤ باشكردني ئارامي و ئاسايشي وولاَتة".


سوننيةكان سةرةتاي مانطي تةموز ضونةناو ليذنةكةوة ئةوةش لة ئاماذةيةكدا بؤ بةخشيني دةنطصكي بةهصزتر بة كؤمةلَةكةيان لة نوسيني دةستوردا،و بةئومصدي ئةوةي ئةو دةستورة شةرعيةتصكي فراوانتري هةبصت و كة تةواويشكرا ثةسةندبكرصت.


ليذنةي دارِشتني دةستور لة بنضينةدا 55 كةس بوون- كة زؤربةيان لة موتلةكاني شيعةو كورد بوون كة لة هة لَبذاردنةكاني مانطي كانوني دووةمدا يةكةم و دووةميان هصنا لة دةنطةكاندا- دواتر 15 ئةندامي عةرةبي سونني، لةو كؤمةلَة خةلَكةي كة خؤيان بص نوصنةر لة ثةرلةمان و حكومةتدا بينييةوة بةهؤي ئةوةي خةلَكصكي كةم دةنطياندا، ضوونةناو ليذنةكةوة.


موقاتةعةكة هةرضةندة بة ماوةك بوو، بووةهؤي لة دةستداني ماوةيةك لة كاتي دوا وادةي تةواوكردني نوسينةوةي دةستور كة 15ي ئابة.


بةلاَم لة هةمان كاتيشدا ئاماذةيةكة بة بةردةوامبوني طرذي لةنصو طروثة جياوازةكاني عصراقدا، بةتايبةت كصشكردني سوننةكان بؤ ناو ثرؤسةي سياسي.


لةكاتصكدا كة ئةندامة سوننييةكاني ليذنةكة ئةو هةلَوصستةيان وةرطرت لةبةر ئةوةي دةيانويست لة ثرؤسةي سياسيدا بةشداربن و نةك بةبؤنةي ئةوةوة بكوذرصن، مةسةلةي طةورةتر ئةوةية كة ئايا دانيشتواني عةرةبي سوننةو ئةو هصزة سياسيانةي كة نوصنةرايةتيان ئةكةن ئةو هةلَوصستةيان طؤرِيوة كة لة هةلَبذاردنةكاني مانطي كانووني دووةمدا هةيابوو، كاتص كة ذمارةيةكي زؤريان لة مالَةكانياندا مانةوةو بة ئةنقةست بوبصت يان بةهؤي ترسةوة بةشداري دةنطدانيان نةكرد.


ميياكاني عصراق هةوالَي ئةوةيان بلاَوكردوةتةوة كة عبدالسلام الكبيسي، ئةندامصكي دياري هةيئةي عولةماي موسلمين، كة طروثصكي دةسةلاَتداري سوننية، لصدواني دذ بة ثرؤسةي دارِشتني دةستورداوة، ضونكة بة بؤضوني ئةو ثرؤسةكة لةذصر كؤنترلَي ئةمةريكاداية.


بةلاَم ئةو نشيانانةي كة لة لايةن كةسايةتيية سياسييةكاني سوننييةكانةوة دصن ئاماذة بةوة دةكةن كة بةشدارنين لةو بؤضونة رةتكارانةدا.


الدليمي دةلَصت ئصستا كاتي ئةوةية كة سوننييةكان ببنة بةشدارصكي ضالاكي سياسةت،" لاداني سوننة لة ثرؤسةي سياسيدا خزمةت بة هيض توصذصك يان ناوضةيةك و يان جيهانيش ناكات."


سةباح الكبيسي، بةرثرسي لقي الكرخ ي حزبي ئيسلامي عصراقي، دةلَصت لة خولي داهاتووي هةلَبذاردندا- كة برِيارة لة مانطي كانوني يةكةمدا دواي ئةوةي دةستور ثةسةند دةكرصت ئةنجامبدرصت- حزبةكةي هةلَدةستصت بة هانداني سوننيةكان بؤ بةشداريكردن، و هةلَمةتي هؤشياركردنةوةي دةنطدان لة كةنالَةكاني ميدياو مزطةوتةكاندا ئةنجامدةدات.


الكبيسي وتي" بةشداريكردني سوننة لة ثرؤسةي سياسيدا بؤ ثاراستني سوننةو وةدةستهصناني داواكانمانة بة شصوةيةكي ئاشتييانةو ضارةسةري سياسييانة."


شصخ عبدالناسر كريم الجنابي، سكرتصري طشتي ئةنجومةني ديالؤطي نيشتماني- كة دةزطايةكة لة ضةند طروثصكي سياسي يوننة ثصكهاتووة- دةلَصت ئةو ئةنجومةنةش هةاني خةلَك دةدات بؤ بةشداريكردن لة هةلَبذاردنةكاندا.


لة هةمان كاتدا الجنابي ثاساوي بؤ موقاتةعةكردني هةلَبذاردنةكاني مانطي كانووني دووةم هصنايةوةو باسي ئةو ضالاكيية سةربازييانة كرد كة لةلايةن هصزة فرةرِةطةزةكانةوة بة سةركردايةتي ئةمةريكا ئةنجامدرابوون لة ناوضة سوننيةكاندا. تةنانةت لة ئصستاشدا، ئةو وتي" ضارةسةرصكي سياسيانةي راستةقينة نييةو حكومةت لة ذصر سصبةري داطيركارداية."


ئةم بؤشونة ناكؤكةي الجنابي بؤضوني زؤر لةو سوننيانةية كة ئة نستيتؤي رؤذنامةواني جةنط و ئاشتي IWPR ضاوثصكةوتني لةطةلَدا كردن. ئةوانيش بؤضونيان وابوو كة كارصكي باشيان كردبوو لة هةلَبذاردني مانطي كانووني دووةمدا دةنطيان نةدابوو بةلاَم بة نيازن ئةم جارة دةنطبدةن.


رةبيع محمود لة هةلَبذاردنةكاني كانووني دووةمدا دةنطي نةدا" ضونكة هةلَبذاردنةكان لةذصر سةرثةرشتي هصزةكاني داطيركةردا ئةنجامدرا". بةلاَم كاتص باس دصتةسةر هةلَبذاردنةكاني كانووني يةكةم، رةبيع دةنطدةدات ضونكة" ثصويستة لةسةرمان رؤلَمان لة حكومةتةكةدا هةبصت- ئصستا ثةشيمانم لةوةي هةلَبذاردني ثصشوو بوشداريم نةكرد."


عبدالكريم زاهير، كة سوننية لةطةلَ محمد الحسيني هاورِصي كة شيعةية لة ضايخانةيكي بةغداد دانيشتبوون و باسي ئةوياندةكرد ئاخؤ بةشداري دةنطدان بكةن يان نةء.


عبدالكريم ثريساري لة هاورِصكةي كرد،" ضؤن داواي بةشداريكردنم لة هةلَبذاردن[ ي ثصشوو] لصدةكةيت لةكاتصكدا زؤربةي ئةنداماني بنةمالَةكةم لة فةلوجة بةهؤي حكومةتةوة دةياننالَد؟"


بةلاَم هصرشي ئةمةريكا بؤ سةر شارةكاني وةك فةلوجة كؤتايي ثصهاتووة،و عبدالكريميش بؤضوني طؤرِاوةو دةلَصت،" لة هةلَبذاردنةكاني داهاتوودا بةشداريدةكةم بؤ دلَنيابوون لةوةي سوننة بةشداردةبن لة حكومةت. طرنطي بةشداريكردنم بؤ دةركةوتووة."


موحةمةد فةوزي راهصنراوي IWPRي لة بةغداد.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists