ثصدةضصت ديكتاتؤري ثصشوو كؤشكةكاني طؤرِيبصت بؤ ذووري زيندانييةك،بةلاَم هصشتا بؤضووني دابةشدةكات كة رِؤذصك لة رِؤذان حوكمي دةكردن.

عةلي مةرزووق لة بةغداد

ثصدةضصت ديكتاتؤري ثصشوو كؤشكةكاني طؤرِيبصت بؤ ذووري زيندانييةك،بةلاَم هصشتا بؤضووني دابةشدةكات كة رِؤذصك لة رِؤذان حوكمي دةكردن.

عةلي مةرزووق لة بةغداد

Tuesday, 22 February, 2005

سةرةرِاي ئةو زيانانةي كة هصناي بةسةر طةلةكةيداو ذصرخاني ئابووري ونابانطي نصودةولَةتي،هةندصك هةن كة هصشتا لةو باوةرِةدان كة سةدام باشترين شت بووة كة هةرطيز لة وولآتةكةياندا بووبصت.


زايد ئةلتكريتي، قوتابييةكي تةمةن 25سالَ لة كؤلصذي ثصطةياندني مامؤستايان لة بةغداد، هةموو ذياني تةنها لة ذصر حوكمي بةعسدا بووة دةلَصت كة سةردةمي ثصش شةرِ دلَخؤش بوو.


ئةو وتي،"سةدام دةطةرِصتةوة بؤ بةرِصوةبردني وولآت.ئةطةر رِصطةي ثصبدرصت بؤ بةشداريكردن لة هةلَبذاردنةكاندا، بةدلَنياييةوة دةيباتةوة." عةبدولرةحيم، ئةفسةري ثصشووي موخابةرات لة رِومادي، كؤك بوو،" ئصمة سةداممان خؤشدةوصت،ئةوةش تةنها لةبةر ئةوةي ئةو زيرةك و شايةني ئةوةبوو."


بةلاي رافي ئةلسامةرِايي بازرطانةوة،سةدام مةزنترين فةرمانرِةوا بووة كة عيراق هةرطيز هةيبووة."ثيلانصكي نصودةولَتي هةية دذي.بةلآم ئصمة خؤشمان دةوصت و ئامادةين طياني خؤمان لة ثصناويدا بةخت بكةين."


لةكاتصكدا ئاشكراية كة سةدام لايةنطري هةية،نةيارةكاني ئصستا ئازادن بؤ دةربرِيني دةنطةكانيان لة دذي، ئةوانةي كة ية دةستي ئةو ئازاردران يةزةييان ثصيدانايةتةوة.


عةلي ئةلروباعي،مامؤستايةك لة شاري سةدري بةغداد، ووتي"سةدام تاوانبارة. ئةبص رِووبةرِووي سزاي مردن ببصتةوة بؤ ئةو تاوانانةي كة ئةنجاميداوة.ئةو بةزةبري هصز حوكمي دةكرد، ئصمةي لةمافةكانمان مةحرومكرد، رِةفتاري بةشصوةيةك لةطةلَ دةكردين وةك ئةوةي سةط بين.ثصمان خؤشة بةزووترين كات بيبينين لة سصدارة بدرصت."


رووناكبيران يةكصك بوون لةو طرووثانةي كة لةلايةن بةعسييةكانةوة ئازاردةدران،ضونكة سةدام ثلةو ثايةي دةداية دلَسؤزة نةخوصندةوارو نارِؤشنبيرةكاني بؤ بةرِصوةبردني هةردوو بواري ئيداري و ئابووري دةولَةت. هةندصك دةلَصن كةهةرطيز لةو زيانانة خؤشنابن كة سةدام هصناي بة سةر ثايتةختي رِووناكبيراني وولآتدا.


موحةمةد ئةلماجدي،بةرِصوةبةري قوتابخانةيةكي ئامادةيي،يةكصكة لةوانة كة ووتي،" سةدام طةمذةية" هةروةها ووتي."ئةو ذصرخاني ئابووري عيراقي وصرانكرد.بة هؤي ئةوةوة زؤربةي رِؤشنبيران وولآتيان بةجص هصشتووة،ئةو شايةني حوكم كردن نيية."


لايةنطراني سةدام بةردةوامن لة نيشانداني توانايةكي مةترسيدار بؤثشتطوص خستني بةلَطةي سروشتي و رِاو بؤضووني جيهاني. هةندصكيان دةلَصن ئةوي كة طيرا هاوشصوةي سةدام بوو،لةكاتصكدا خودي ديكتاتؤر بةسةربةرزي دةمصنصتةوة.


ئةلسامةرِايي ووتي،" ئةوةي كة طيرا سةدام نةبوو.ئةو هةروا بة ئاساني ناطيرصت، ضونكة زؤر لةوة وورياترة."


وة سةرِاي ئةو دابةشبوونة درصذخايةنةي كةجةنطةكاني سةدام لة دذي ئصران وكوةيت دروستي كرد لةناو جيهاني عةرةبيدا، شوصنكةوتوةكاني بةردةوامن لة سةر بانطةشةي ئةوةي ديكتاتؤري دةستدرصذيكار ثالَةواني يةكصتي عةرةبي بوو.


فةيسةلَ غازي، جةنةرِالَصكي ثصشوو، بةم شصوةية دووا،" ئةو ثالَةوانصكي نيشتيمانيية،كوةيتي داطيرنةكرد، ضونكة ضونكة كوةيت ثارضةيةكي عيراق بوو، ئةو ويستي بيخاتةوة سةر وولآتةكةمان. هيض شتصك نيية ئةو سةرزةنشت بكرصت لة سةري."


سةعد حلان،مامؤستاي كيميا لة بةغداد، كؤك بوو،"ئصران دوذمنصكي هةميشةيي عيراقة. سةدام هةولَيدا لةو بةشة خاكانةي عيراق دةريان كات كة داطيريان كردبوو.دةبصت ثاداشتي بدةينةوة بؤ ئةم كارة، نةك زينداني بكةين."


ئةبو ئيلافي خانةنشينكراو، بةرثةرضيدايةوة،" سةدام هؤكاري سةرةكي بوو لة ثشت ثارضة ثارضة بوون لة ناو جيهاني عةرةبيدا،داطيركردني كوةيت لة لايةن سةدامةوة بوة هؤي دابةشبووني سةراني عةرةب،و بةوهؤيةوة ضةندين سالَ ضةندين سالَ ناكؤكي لة نصو وولآتةكاندا بصت."


موحةمةد ئةلمةشهةداني، رِائيدصكي ثصشووي دةزطاي موخابةرات و يةكصك لة بةرطريكاراني سةدام، رِازيبوو بةوةي كة رِصذةيةكي دياريكراو لة سةركووتكردن هةبوو لة ذصرحوكمي رِذصمي بةعسدا، بةلآم ووتيشي،" شتص سروشتي بوو ئةوانة سةركوتبكرصن كة هةرِةشةبوون بؤ سةر حكومةت.ضاوةرِصت دةكرد ئةو ثاداشتيان بداتةوة؟ئةوان داواي ئةوةيان دةكرد."


ئةوانةي لةذصر دةستةلآتيدا برك و ذانيان ضةشت،بؤضونصكي تةواو جياوازيان هةية لةسةر لصثرسراوييةتي ئةودذ بة خةلَكاني وولآتةكةي، هرة لة سةركوتكردني شؤرِشي شيعةكان لة باشورو لة سصدارةداني هةزاران خةلَكي بص تاوان، هةتا هصرشي كيمياوي بؤ سةر طوندة كوردييةكان لة باكوور."


بةلاي ئةوانةوة سةدام ديكتاتؤرصكي درِندةية كة شايستةي سزاي مةرطة.


ميساق عةباس، سةرتاشصك لة شاري سةدر، كة دوو براي لةلايةن بةعسييةكانةوة كوذران ووتي،" ئةطةر دادوةر بووماية، دوودلَ نةدةبووم لة ناردني سةدام بةرةو مةرطي."


ئوم مةحمود، لة رِةحمانيية، كة طةرِةكصكي هةذارنشيني ثايتةختي عيراقة، نة كورِةكي بينيوة نة هيضيشي دةربارةي بيستووة، لةو كاتةوةي كة لة سالًَي1980لة قوتابخانةدا لةلايةن ثؤليسي نهصنييةوة برا، ووتي،"خودا دادثةروةرة" هةروةهاووتي،"لة كؤتايدا سةدام لة ذيانيدا سزا دةدرصت،ئصستا لة زيندانداية، بة تةنهاو بص دةسةلآت. هةموو عيراق دةزانصت ضي ثصكردين."


عةلي مةرزوق رِاهصنراويَكي IWPR ة


Frontline Updates
Support local journalists