ئةو مندالآنةي هةتيوخانةكاني بةغداديان جيَهيَشتوة ذيانيَكي زؤر زةحمةت بةسةر دةبةن لة شةقامةكاني ثايتةخت دا.

نوسيني عةقيل جةبار لة بةغداد

ئةو مندالآنةي هةتيوخانةكاني بةغداديان جيَهيَشتوة ذيانيَكي زؤر زةحمةت بةسةر دةبةن لة شةقامةكاني ثايتةخت دا.

نوسيني عةقيل جةبار لة بةغداد

Tuesday, 22 February, 2005

سةفا بةناو قةرةبالَغيةكةدا رادةكات بةكراسة سورةكةيةوة كة لة ضلَكدا رةش بوة. ثيَية ثةتيةكاني ئةم كيذة درزي بردوة و ضينيَك خويَني رةقبوي ثيَوةية.


خؤي هةلَدةداتة سةر جامي ئؤتؤمبيةلةكان و دةلَيَت " 250 دينارم بدةريَ ( 40 سةنت) ! 250 دينارم بدةريَ!"


كازم ئةلعوبةيدي، كة ثياويَكي تةمةن مامناوةنديية و بؤني ئةلكهولي ليَديَت، لةوبةر شةقامةكةوة سةيري دةكات. عوبةيدي كة ئيدعاي ئةوة دةكات باوكي بيَت، دةلَيَت " كة دةبينن مندالَةكة دةطري، ثارةي زؤرترم دةدةنيَ."


سةفاء دةلَيَت ثةيوةندي لةو جؤرة نية لة نيَوانياندا، لة كاتي شيوي نيوةرِؤدا سةفا ثشويةك دةدات و ئةو ثارةيةي كؤيكردؤتةو دةيدات بة عوبةيدي. ئةويش دوو لةفةي فةلافلي بؤ دةكرِيَت و كضةش لةسةر قةراغي جادةكة دةيانخوات.كاتذميَريَك دواتر، دةطةرِيَتةوة بؤ سةر ئيشةكةي.


رةنطة سةفاء رؤذي 15 هةزار ديناري دةستبكةويَت. عوبةيدي 2500 ديناري لةوة دةداتيَ و باقيةكةي هةلَدةطريَت لة بةرامبةر ئةوةي شويَني نوستني دةداتيَ لة خانويةكدا كة ثيَشتر مولَكي حكومةت بوة و عوبةيدي بيَ كريَ تياي دةذي.


سةفاء دةلَيَت عوبةيدي ثاشماوةي ثارةكة لة " بيرة و خواردنةوةي تردا" سةرف دةكات.


سةفاء يةكيَكة لةو سةدان مندالَةي كة لة بةغداد دا دةركةوتن لة ثاش كةوتني سةدان حسيَنةوة.


مندالَةكان كة ثيَشتر لة هةتيوخانة و دةزطاي تردا بون، توانيان دةربازبن لة دةستبةسةري كاتيَك ثاسةوانةكان هةلآتن.


لةيلا (ناوي راستي خؤي نية)، تةمةن 13 سالآن، نيشتةجيَيةكي ثيَشوي ثةناطةي مندالآني ئةلرِةحمة ي طةرِةكي هةذاري مةدينة سةدرة كة دةكةويَتة باكوري خؤرهةلآتي بةغدادةوة.


لةيلا، ئيَستا سكي شةش مانطة و رؤذةكاني لة شةقامي ئةبو نةواس دةباتةسةر لةسةر روباري ديجلة.


ئةو وتي " نازانم كيَ باوكيةتي." ئةو، كة داني نا بةوةدا كة لةطةلَ دةيان ثياودا نوستوة، وتي ئةوةم بؤ " ثارة و ئازادي خؤم كردوة. كة لة ثاناطةكة بوم، ئازادي نةبو... هةمو كاتيش ليَيان دةداين. ئةم ذيانة باشترة."


لةيلا زؤربةي كات سةرخؤشة بة بؤني وارنيشي تةختة كة دةلَيَت لة ئةبو زةينةبي دةكرِيَت لة طةرِةكي بةتاويني ناوةرِاستي بةغداد.


ئةو لة يةكيَك لة مةلها بضوك و ئوتيَلة هةرزانةكاني طةرِةكةكاني ثشتةوةي بةتاوين دةنويَت كة لةويَ بة قسةي هاورِيَكاني ئةوانةي لة هةتيوخانةكان رايانكردوة تيَكةلَي زيندانية كؤنةكاني ئةبو غريَب دةبن كة سةدام لة مانطي تشريني يةكةمي 2002 ئازادي كردن.


ئةو مندالآنةي تر كة لة هةتيوخانةكان هةلآتون ريَطةيةكي تريان طرتؤتةبةر.


ئيسماعيل (ناوي راستي خؤي نية) تةمةني دة سالآنة و لةطةلَ طروثيَك هاورِيَي خؤي دادةنيشيَت لة باخضةيةكي ويَرانةي سةر شةقامي ئةبونةواس و ثيَكةوة شةريك دةبن لة قاثيَك وارنيشدا كة لة ئةبو زةينةبيان كرِيوة. بةسةرة ثارضة قوماشيَكي كؤن دةكةن شلةمةنيةكةوة و بؤنةكةي هةلَدةمذن. هةر كةميَك ثاش ئةوة، ثيَدةضيَت بضنة دونيايةكي ترةوة.


هةرضةندة هةنديَك لة هاورِيَكاني سوالَ دةكةن، ئيسماعيل ئةوةي هةلَبذاردوة كة ئيش بؤ كؤمةلَة ضةتةيةك بكات كة سةرؤكةكةيان ئةحمةد ئةلواوي ناويَكة لة بةتاوين. ئةو دةلَيَت ضةتةكان بةكاري دةهيَنن لةبةرامبةر ناردنيدا بؤ شويَنان لة بةرامبةر ئةوةي شويَنيَكي دةدةنيَ بؤ نوستن و سةيركردني سةتةلايت.


ئيبراهيم دةلَيَت " ئةحمةد ئةلواوي ئةوةم دةداتيَ كة ثةناطةي ئةلرِةحمة ناتوانيَت بمداتيَ. ئةم ذيانة باشترة لةوةي ثةناطةكة و هةرطيز ناطةرِيَمةوة بؤ ثةناطةكة، هةرضيةك روبدات ضونكة من ئازادم."


هاوكات موراد ئةبو زةينةبي تةمةن 32 سالآن، لةثشت كاونتةرةكةيةوة دةوةستيَت لةكاتيَكدا مندالآن دوو ثارضة كاغةزي 250ي بؤ رادةوةشيَنن كة نرخي جورعةيةك وارنيشي رؤذايَكة.


ئةو وتي " ئةم شلةمةنية بةكارديَت بؤ بؤيةكردني تةختة و شتي ثيشةسازي تر. طويَ نادةميَ ئةطةر مندالَةكان وةك مادةي بيَهؤشكةر بةكاري بهيَنن. ئةوةي طرنطة بةلاي منةوة ئةوةية كة كارةكةي خؤم بكةم."


لةوسةري شار، لة زةوي كشتوكالَي ثرِ زبلَ لة قةراغي مةدينة سةدر دا، باقر ئةبو جاسم،ي بةرِيَوةبةري ثةناطةي ئةلرِةحمةي مندالآن لة ئؤفيسيَكي بضوك دا دانيشتوة كة بؤيةي سةقفةكةي هةلَدةوةريَت و تاكة ثةنجةرةكةي بة نايلؤن داثؤشراوة لةجياتي شوشة.


ئةبو جاسم وتي " لة كاتي سةدام دا، مندالَةكان لةلايةن ثاسةوان و يةكيَك لة مامؤستاكاني هةتيوخانةكةوة ليَياندةدرا و ئةتكدةكران. يةكيَك لة مامؤستاكان كضة جوانةكاني دةبرد بؤ شارؤضكةي ئةلعؤجة تا لة خانوةكةي عودةي سةدام حسيَن كاربكةن."


ئةبو جاسم وتي هةرضةندة زؤربةي كارمةندةكان لةو كاتةوة طؤرِاون، مندالَةكان، بةتايبةت كضةكان، دةترسان لةوةي بطةرِيَنةوة. لة 500 نيشتةجيَي بةر لة جةنط، تةنها 86 يان طةرِاونةتةوة و هةنديَك لةوانةش جاريَكي تر رايان كردؤتةوة ثاش ئةوةي ضةتةكان دايان بةسةر شويَنةكةدا.


وةك زؤر لة دةزطا حكوميةكاني مةدينة سةدر، ئيَستا ثةناطةي ئةلرِةحمة لةلايةن مزطةوتي ناوخؤيي ناوضةكةوة ثاريَزطاري دةكريَت كة بةشيَكة لةو بزوتنةوةيةي كة لةلايةن ئايةتولَلآ محةمةد سادق ئةلسةدرةوة دامةزريَنراوة بةر لةوةي بكوذريَت و طةرِةكةكةش بةناوي ئةوةوة ناونراوة.


هةلَسورِاوةكاني سةر بة سةدر، كة بةخؤيان دةلَيَن حةوزة، دايان بةسةر مةلهاكاني بةتاوين دا و هةنديَك لة هةلآتوةكانيان طةرِاندةوة و موضةي كاربةدةستاني ثةناطةكةش دةدةن. ئةبو جاسم دةلَيَت " جطة لة حةوزة، كةس يارمةتي نادات."


بةلآم هيَشتا ئازادي جموجؤلَي نيشتةجيَكانيان سنورداركردوة..


َئةو وتي " هةرطيز ريَنادةين هيض ئافرةتيَك بة بيَ روخسةت برِوات ، بةس بؤ بازارِكردن و شتي لةو جؤرة." رةنطة لة دوو مانطدا جاريَك، ئافرةتةكان بضن بؤ بازارِ بؤ جل كرِين لةطةلَ كاربةدةستيَكدا.


سيهام حةسةن، 19 سالَ، كة لة تةمةني ضوار سالَيةوة لة ئةلرِةحمة ذياوة، ثاريَزطاري لة سةرثةرشتي لةو ضةشنة دةكات و دةلَيَت رةوشةكة هيَندة جياواز نية لةوةي كة لة مالَيَكي ئاسايي تةقليدي دا هةية.


ئةو وتي" ئافرةتي عيَراق ناتوانيَت بة بيَ وةرطرتني ئيزن لة دايك و باوك بضيَتة دةرةوة. " هةروةها ئةوةشي زياد كرد كة "كاربةدةستاني ئةم خةلَوةتطةية وةك باوكم وةهان."


سيهام ثيَشبيني ئةوة دةكات كة تا شو دةكات لة خةلَوةتطةكة بذي، كة حةوزة بؤي ريَكدةخات. ئةو وتي" شويَنيَكي باشة بؤ من، ذيانيَكي باشة. زؤربةي هاورِيَكانم شويان كردوة بة خةلَكي جياواز."


عةقيل جةبار راهيَنراويَكي IWPR ة.


Frontline Updates
Support local journalists