هاوثةيماني شيعة هاني بةسرة دةدات

دةنطدةران لةو شارةي باشور باس لة دةستكةوتةكاني عيلمانيةت لة بةرمبةر تايفيةطةريدا دةكةن ثصش هاتني رؤذي هةلَبذاردن.

هاوثةيماني شيعة هاني بةسرة دةدات

دةنطدةران لةو شارةي باشور باس لة دةستكةوتةكاني عيلمانيةت لة بةرمبةر تايفيةطةريدا دةكةن ثصش هاتني رؤذي هةلَبذاردن.

Wednesday, 14 December, 2005
. لةسةر لافيتةكة نوسراوة "ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتوو هةلَبذصرة بؤ ئةوةي ئةنجامدةراني طؤرِة بةكؤمةلَةكان نةطةرِصنةوة."



تةرمي سص كورِي هادي لة دواي رووخاني رذصمي سةدام حوسةين لة سالَي 2003دا لة طؤرِصكي بةكؤمةلَدا هةلَدرانةوة. ئةو ئةندامي رصكخراوي بةدرة، كة بالَي سةربازي ئةنجومةني بالاَي شؤرِشي ئيسلاميية لة عصراق- ئةمةي دوايي يةكصكة لة طةورةترين قةوارةي سياسي ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتوو.



هادي وتي "هةلَبذاردنةكاني 15ي كانوني يةكةم وةك شةرِصكي يةكلاكةرةوة واية، ئةو حكومةتةي كة بؤ ماوةي ضوار سالَ لة حكومدا دةمصنصتةوة، حكومةتصكي شيعة دةبصت."



بةسرة، سصيةمين طةورة شاري عصراق لة رووي دانيشتوانةوة كة زؤرينة شيعةية، يةكصكة لة مؤلَطةكاني ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتوو، ئةو ليستةي شيعة كة حالَي حازر لة هةموو ليستصكي تر لة ثةرلةماندا كورسي زياتري هةية.



هةلاضةندة ضاوةرِواني ئةوة دةكرصت كة لة هةلَبذاردني داهاتوودا طؤرِان رووبدات، ئةطةري ئةوةي دةكرصت كة ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتوو هةندص كورسي ثةرلةماني لة دةست بدات بؤ هاوثةيمانيةكاني تري شيعة، وةك ليستي كؤنطرةي نيشتماني عصراقي جصطري سةرؤك وةزيران، ئةحمةد ضةلةبي، وة هةروةها ليستي عةرةبة سوننةكان كة بؤ يةكةمين جار لة دواي رووخاني سةدامةوة ثصشبرِكصي هةلَبذاردن دةكةن.



شيعةكان- بة تايبةتي موحافيزكارة ئايينييةكاني ناوضة زؤرينة شيعةكاني وةك بةسرة- لة ذصر حوكمي حكومةتي عيلماني و سونني سةدام حوسةيندا ضةوسصنراونةتةوة. بةثصي وتةي هصزةكاني ئاسايش و دانيشتواني ناوضةكة حالَي حازر سةركردةو حزبة شيعةكان لة بةسرةدا بالاَدةستن و ميليشياي ضةكداريش هةولَي ضةسثاندني شةريعةت يان ياساي ئيسلامي دةدةن.



نةقيب زياد ئةلسةعدون، لة بةرصوةبةرايةتي ثؤليسي بةسرة وتي كة نيليشيا ئيسلامييةكان، بة تايبةت رصكخراوي بةدر و جةيشي مةهدي، كة سةر بة موقتةدا ئةلسةدرة، لةو ناوضةدا دةسةلاَتي زؤريان هةيةو هةولَي ضةسثاندني شةريعة دةدةن و ئةو كةسانةش سزادةدةن كة ثصيانواية سةرثصضي دةكةن.



نةقيب زياد وتي "زؤربةي ثصشصلكارييةكاني مافي مرؤظ بة ناوي ئيسلامةوة دةكرصن، وةك بةرتةسككردني ئازادييةكان- بةتايبةت مافةكاني ذنان- و وصرانكردني دووكانةكاني مةشروب."



ئةحمةد ئةلعةبودي، ئةندامي حزبي دةعوةي ئيسلامي هةميشة قات لة بةردةكات بةلاَم بؤيباخ نابةستصت، داكؤكي لة رصكخراوة ئيسلامييةكان كرد لة بةرامبةر هةموو بانطةشةكانداو وتي كة دةبصت رصز لة موحافيزكاريةتي بةسرة بطيرصت.



ئةو وتي "دةنطدةران متمانةي خؤيان لة هةلَبذاردنةكاني مانطي كانووني دووةمدا ثصداين،" هةروةها وتيشي "ثصويستة لةسةرمان نةريت و تةقاليدة ئيسلامييةكان لة شارةكةدا بثارصزين."



" بةثصي روثصوةكانمان، ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتوو لة 70% دةنط لة ناوةرِاست و باشوري عصراقدا بةدةستدةهصنصت. ئةم ماناي ئةوةية ئصمة ثشتيواني خةلَكمان هةية. ئصمة رصزيش لة بؤضووني كةمينة دةطرين."



ئةميرة سائب، 40، مةسيحيةو وةك كارةكةر لة يةكصك لة ئوتصلةكاني بةسرةدا كاردةكات، باسي ئةوةيكرد كة بزوتنةوة ئيسلامييةكان يارمةتي عصراق يان بةسرةيان نةداوة. ئةو وتي كة ئةوان تةنها ئازادييان بةرتةسككردوةتةوةو تايفةطةريان زيادكردووة.



ئةميرة وتي "دواي رووخاني رذصم، ناضاربووم سةرثؤش بثؤشم، لةبةرئةوةي ئةترسان ئةشكةنجة بدرصم لة لايةن طروثة ئيسلاميةكان و ميليشيا ضةكدارةكانيانةوة كة بةسةر شةقامةكاندا دةهاتن و دةضوون."



هةروةها وتيشي "دةنط بؤ [ ليستي عصراقي نيشتماني بةسةركردايةتي سةرؤك وةزيراني ثصشوو ئةيادٍ]عةللاوي ئةدةم، ضونكة ئةو باس لة تايفةطةري ناكات. ئةو بة متمانةيةو عيلمانيشة و ئازاديةكانم سنوردار ناكات."



موحةمةد ئةلعاملي، رؤذنامةنوسصكي تةمةن 32 سالَ، هةمان بؤضووني هةبوو كة عصراق ثصويستي بة كةسصكي عيلماني هةية.



ئةو وتي "هيوادارم عيلمانييةكان بيبةنةوة ضونكة ئةوان زياتر لة خةلَكاني تر لة كصشةكانمان تصدةطةن. دةنط بة ئةحمةد ضةلةبي ئةدةم، و هيوادارم بيباتةوة. بةلاَم ترسم لةوةنيية كة ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتوو سةركةوصت، لةبةر ئةوةي دةستور مافةكانم مسؤطةر دةكات."



لة كؤمةلَطةاني عةرةبي سوننة لة باشوري شاري بةسرة، وةك ناوضةي ئةلزوبصر، دةنطدةران بؤضونيان جياوازة.



هةندصك خةلَك ثشتطيري جةبهةي تةوافوقي وةتةني دةكةن، كة هاوثةيمانييةكة ثصكهاتووة لة حزبي ئيسلامي عصراق و مةجليسي حواري وةتةني و كؤنطرةي طةلي عصراق.



عوسمان سةعدون، 55 سالَ، سونني، وتي كة هةلَبذاردةنةكاني مانطي كانووني دووةم رصطةي بؤ دروستكردني ئةو ئيئتيلافانة خؤشكرد كة بةرنامةي نةذادي و تائيفييان هةية وةك هاوثةيماني كوردستان كة هةولَ بؤ كوردان دةدات و ئيئتيلافي عصراقي يةكطرتووي شيعةكان.



عوسمان وتي "وةك عةرةبصكي سوننة، دةبصت عونسوريةتمان بؤ كؤمةلَةكةمان هةبصت و هةركةسصك نوصنةرايةتيمان ئةكات هةلَيبذصرين."



هةندصك سونني تر لة بةسرة بةديلصكي تريان بؤ حكومةتي ئصستا ئةوصت.



شاهير رةجةب، تةمةن 40 سالَ، كة بصزار بووة لة بةردةوام ضاككردنةوة موةليدة كارةباييةكةي، وتي "ئةطةر حكومةتصك نةتوانصت كصشةي كارةبا ضارةسةربكات، نامانةوصت."



ئةو وتي "عةللاوي ضارةسةري كصشةكاني ئصمةية، من و ذنةكةم رؤذي 10ي كانووني يةكةم دةنطي بؤ دةدةين."



سةفا ئةلمةنسوور رؤذنامةنوسصكي راهصنراوي IWPRة لة بةسرة.
Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists