شويَني فرِيَداني زبلَ لة يةكيَك لة طةرِةكة هةذارةكاني بةغدادا لة كؤنترؤلًَ دةرضووة و مةترسي ئةوةي ليَدةكريَت كة مالَ'’كان و كيلَطةكانيشيان بطريَتةوة.

زةينةب ناجي – بةغدا

شويَني فرِيَداني زبلَ لة يةكيَك لة طةرِةكة هةذارةكاني بةغدادا لة كؤنترؤلًَ دةرضووة و مةترسي ئةوةي ليَدةكريَت كة مالَ'’كان و كيلَطةكانيشيان بطريَتةوة.

زةينةب ناجي – بةغدا

Tuesday, 22 February, 2005

ضةندين سالَة، ئةو ناوضة بةتالَةي ئةلحورية شويَنيَك بووة بؤ بازرطاني كةلوثةلي بيناسازي لة ثايتةختدا. بةلآم ئيَستا، سةرباري خشت و شتايطةرةكان، ضةندين زبلَي كةلَةكة بوو دةبينيت كة مالَةكان دةيكةنة ئةو شويَنة ثةنجا مةتر ضوارطؤشةيةوة كة دةكةويَتة نيَوان ئةلحورية و طةرِةكي (عةدل)ةوة كة ناوضةيةكي راقية.


عةقيل مةهدي، 15 سالَ، كة ميوةفرؤشة لةسةر ئةو شةقامة سةرةكيةي كة بةرةو ئةلحورية دةرِوات، نزيك ئةو زبلَةي كة رؤذ بة رؤذ زياد دةكات. دةلَيَت شكلَ و بؤني ئةو زبلَة بؤطةنة موشتةريةكاني ليَ دوور دةخاتةوة و ئةمةش كار دةكاتة سةر ئاستي فرؤشتني.


"خؤلَةعةمةلةكان هةموو رؤذيَك زبلَةكة دةكةن ئةو شويَنةوة. ناو بة ناو شارةواني ئةو شويَنة ثاك دةكاتةوة بةلآم بيَ سوودة ضونكة دووبارة ديَنةوة و خؤلَ دةرِيَذنةوة. هةتا حكومةت ريَطةيك دةدزيَتةوة بؤ ئةوةي مةنعيان بكات، لةملاوة ئةو شويَنة بةرةوخراثتر دةرِوات،" ئةو واي طووت.


وةك زؤربةي خيَزانةكاني ئةو ناوضةية، دةسالَيَك لةمةوبةر مالَي عةلي ضوونةتة ئةلحورية و سووديان وةرطرتووة لةوةي كة حكومةت زةوي بة بةلاش داونةتيَ بةرامبةر ئةوةي كة ئةوان ئاطايان لةو مةكينةي ئاوديَرية بيَت كة لةويَدا بووة. "خيَزانةكةم رازي بووة لةناو زبلَدا بذي ضونكة بة بةلاش بووة. ئةوةي لةسةرمان بووة لة بةرامبةدرا بيكةين ئاطامان لةوة بيَت كة ئةو كيَلَطةيةي لة نزيكمانة بةردةوام ئاوي دةدريَت،" ماليك عةلي واي روونكردةوة.


"ئنجا ئةو ثرؤذةية وةستا و مةكينةكانيان طواستةوة بؤ شويَنيَكي تر، ئيدي دةستمان كرد بة شووتي فرؤشتن بؤ ئةوةي تؤزيَك ثارةمان دةست بكةويَت. تا ئيَستاش هةر لةم كةلاوةي زبلَةدا دةذين ضونكة هيض شويَنيَكي ترمان نية برِؤين بؤي".


عادل عةبدولسادة بؤ ماوةي ضوار سالَة لة طةرِةكي ئةلحورية دةذي، "خانووةكةمانمان لةو سكرابة دروست كردووة كة لةويَ دؤزيومانةتةوة بة بةكارهيَناني بلؤكة كؤن و كةلوثةلةكؤني مالآن. دوو ذووري نووستن و موبةق و حةماممان هةية. بةلآم ئيَستا ثيَويستة دةستبكةين بة دروستكردني شوورةيةك بة دةوري خانووةكةماندا بؤ ئةوةي كؤمةلَة زبلَةكة نةرِذيَتة ناويةوة."


عةبدولسادة، كة ئةو كةلوثةلة كؤنةي بيناسازي دةفرؤشيَت كة لةويَدا فرِيَدراوة، ثشتي بةستووة بةو زبلَةي كة لةويَدا كةلَةكة بووة بؤ ئةوةي بذيَوي خؤي بةدةست بهيَنيَت وةك ضةندين خةلَكي تر لةو طةرِةكةدا.


حةيدةر مورادي دوانزة سالَ و كازمي براشي كة نؤ سالَة بةهؤي طواستنةوةي زبلَي ناوضةكاني تري شارةكةوة بؤ ئةم ناوضةية ثارة ثةيدا دةكات.


"دةضين بؤ طةرِةكةكاني وةك ئةلعةدل و ئةلجةمعية بؤ كؤكردنةوةي زبلَ – ثاشماوةي خواردن و ثاشماوةي بينا و هةموو جؤرة شتيَك – ئنجا دةيهيَنين بؤ ئةلحورية،" حةيدةر واي طووت. "من بؤ ماوةي سالَ و نيويَكة ئةم ئيشة دةكةم."


بةهؤي ئةم ئيشةوة مانطانة سي و ثيَنض هةزار ديناريان دةست دةكةويَت كة نزيكة لة تيَكرِاي مووضةي حكوميةوة، هةرضةندة دةستةبةجيَ دةيدةن بة خيَزانةكانيان بؤ ئةوةي ببيَتة بةشيَك لة داهاتيان.


ئةو زبلَة كةلَةكة بووة كة روو لةزياد بوونة بووةتة مةترسي بؤسةر كيَلَطةكاني دةوروبةركة تياياندا ميوة و سةوزة و برنج دةكريَت.


حاجي ئةبو ناجي كة خاوةني 14 مةتر ضوارطؤشةية لة كيَلَطةيةك كة نزيك كةلاوةي زبلَةكةية. "رؤذ بة رؤذ ئةو زبلَة بلآودةبيَتةوة و بةرةبةرة كيَلَطةكة داطير ئةكات – ئيَستة نزيكةي ضوار مةتر ضوارطؤشةي لة كيَلَطةكةي من داطيركردووة. خةريكة ديَتة ناو ئاوديَريشةوة كة بووةتة مايةي ثيس كردني ئاوةكة و طيراني جةرةياني كةنالَي ئاودانةكة،" ئةو واي طووت.


شارةواني ئةلحورية داني بة كيَشةكةدا نا بةلآم ووتي ئةوةي توانيويانة كردوويان بؤ ضارةسةركردني. "كيَشةي ئةم ناوضةيةمان ثشتطويَ نةخستووة. دةسةلآتداراني شارةواني بةغدا ئةم كارةيان داوة بة كؤمثانياي ئةهلي بؤ ئةوةي زبلَةكة بطوازيَتةو بؤ ئةو كةلاوانةي كة حكومةت دياري كردوون لة دةرةوةي شارةكة،" حةيدةر ئيسماعيل كة ووتةبيَذي شارةوانية واي طووت.


سةرةثةرشتياري،ئةحمةد سامي، كؤمثانياكة ئةركي ثيَ صثيَردراوة كة ئةلحورية ثاك بكاتةوة، ووتيشي كة زبلَ هةموو رؤذيَك طوازراوةتةوة بؤ كةلاوةي رةسمي لة ئةلشوعلة. بةلآم ئةو لؤمةي ريَذةي زبلَكةي كرد كة بووةتة هؤي ئةوةي ئةوان ئةنجاميَكي دياريان نةبيَت. "ئيَمة لة سةعات هةشتي بةيانيةوة بؤ سيَي ثاش نيوةرِؤ ئيش دةكةين بةلآم هيَشتا كيَشةكةمان ثيَضارةسةر نةكراوة."


بة ثيَي قسةي ئةبو ناجي و هةنديَ خةلَكي تري طةرِةكةكة ذمارةيةك لة كؤمثانياي جياجيا طةلآبةيان ناردووة بؤ طواستنةوةي زبلَةكة – بةلآم زؤربةيان تةنها لة لايةكي ريَطاكةوة دةيطوازنةوة بؤ لايةكي تري ريَطاكة.


"بة ثيَي برِي ئةو بارة ثارةيان دةدريَتيَ كة باري دةكةن، كةس نية ضاوديَري ئةوة بكات زبلَةكة بؤ كويَ دةطوازنةوة،" ئةبو ناجي ووتي. "ثيَكةنيان ديَت طةر بيَت و رؤذانة دة هةزار ديناريان نةدريَتيَ بؤ ئةوةي لة بةرامبةدا ئيَمة لةو زبلَدا بميَنينةوة."


بةبيَ ياسايةك بؤ داناني سنووربةندي توند بؤ قةدةغةكردني زبلَ، شارةواني هيض هيوايةكي نية بؤ كؤنترؤلَكردني ئةو بارودؤخة.


"سوودي ضية طةر هةموو رؤذيَك زبلَ بطوازريَتةوة و خةلَك بةردةوام بيهيَننةوة هةمان شويَن. كةلاوةي رةسمي هةية، ئةو كةسانةي كة بةكاريان نةهيَنيَت ثيَويستة سزا بدريَن،" ئةبو ناجي واي طووت.


لة كاتيَكا ئةو كيَلَطةيةي كة ماوةتةوة لةوانةية ببيَت بة ذيَر زبلَةوة، مةترسي زياتر بلآوبوونةوةي ثيَويستة ئيستيجابةيةكي دةستبةجيَ دروست بكات.


طةنجينةي كةلوثةلة حكوميةكان و بؤري نةوتي كةركوكيش بة تةنيشت ئةو كيَلَطةيةدا دةرِوات، جكومةت نايةويَت هيض كاميَكيان بةو زبلَة بشاريَننةوة.


Frontline Updates
Support local journalists