سياسةتمةداراني كوردستان دةلَصن كة هةندص مةسةلة هةن سازشي لةسةر ناكةن، ئةمة لة كاتصكدا وادةي نوسينةوةي دةستور بةخصراي تصثةرِدةبصت.

مةريوان حةمةرةشيد لة سلصماني و زياء رةسان لة بةغداد

سياسةتمةداراني كوردستان دةلَصن كة هةندص مةسةلة هةن سازشي لةسةر ناكةن، ئةمة لة كاتصكدا وادةي نوسينةوةي دةستور بةخصراي تصثةرِدةبصت.

مةريوان حةمةرةشيد لة سلصماني و زياء رةسان لة بةغداد

ثةرلةماني هةرصمي كوردستاني عصراق رؤذي 8ي ئاب دانيشتنصكي نائاسايي بةست بؤ طفتوطؤكردن لةسةر دةستووري نوص- بة تايبةتيش نيطةرانيةكاني كورد لةسةر مةسةلةكاني وةك بارودؤخي هصزي ثصشمةرطةو ئايندةي شاري كةركوك و دابةشكردني ساماني سروشتي.


لة بةغداد، نوصنةراني كوتلةي جياوازي سياسي لة سةرانسةري عصراقدا بةردةوامن لة طفتوطؤ وةك هةولَصك بؤ طةيشتن بة رصكةوتنصك ثصش 15ي ئاب كة وادةي تةواوكردني نويسنةوةي دةستورة.


وابرِيار بوو مةسعود بارزاني، سةرؤكي هةرصمي كوردستان لة هةولصرةوة سةفةر بكات بؤ بةشداريكردن لة طفتوطؤكاندا، كة رؤذي 8ي ئاب دةستيان ثصكراو ضاوةرِواندةكرصت رؤذي 12ي ئاب كؤتاييان ثصبصت، بةلاَم بةهؤي ئةو طةردةلوولة خؤلاَويةي كة بةغداي طرتةوة بةربةست بوو لة بةردةم سةفةركردني، بؤية ئامادةس يةكةم دانيشتن نةبوو.


كورد دةيةوصت ثصشمةرطةكانيان بمصننةوة، و طروثةكاني تري عصراقيش داواي ئةوةيان كردووة كة سةرجةم ميليشياكان هةلَبوةشصنرصنةوة.


هةروةها كورد دةيةوصت برِطةي 58ي ياساي كاتي ئيدارةي دةولَةت- كة حالَي حازر دةستوري كاتيية- بة تةواوةتي جصبةجصبكرصت بؤ ئةوةي كورد بتوانن لة كةركوك و شارةكاني تردا، كة لةلايةن سةدام حوسةينةوة دةركرابوون، نيشتةجص ببنةوة. ذمارةيةكي زؤريش دةيانةوصت ببينن كة سنور بكصشرصتةوة بةشصوةيةك كة شاري كةركوكي دةولَةمةند بة نةوت بخرصتةسةر قةوارةيةكي ئؤتؤنؤمي كورد، و وايان بةلاوة ثةسةندة كة دةستورةكة باسي ئايندةي شاري كةركوكي تيادابكرصت.


بارزاني بة ئةنداماني ئةنجومةني نيشتماني راطةياند " ذمارةيةك مةسةلةي تر هةن كة ضارةسةرنةكراون وةك مافةكاني ذنان، ئةمانةش هةموويان ثةيوةنديدارن بة طةلي عصراقةوة."


يةكصك لة طةورةترين بةربةستةكاني رصكةوتن لةسةر مةسةلةكان مةسةلةي فيدرالَيية، كة كوردو هةندص سياسةتمةداري شيعة دةيانةوصت.


سوننيةكانيش بةتوندي ئةو بؤضوونة رةتدةكةنةوةو دةلَصن ئةوة عصراق دابةشدةكات.


ئةياد ئةلسامةرائي، ئةندامي حزبي ئيسلامي عصراقة، كة يةكصكة لة حزبة سياسيية طةورةكاني سوننة، ئةلسامةرائي يةكصكة لةو ثةرلةمانتارانةي كة لة نوسينةوةي دةستوردا بةشدارن وتي" دةبصت سيستمي فيدرالَي بؤ ماوةي ضوار يان ثصنج سالَي تر وازلصبهصنين، هةتا لةلايةن ئةنجومةنصكي نيشتماني تازة هةلَبذصردراو كة برِيار واية لة كؤتايي سالَي 2005دا هةلَبذصردرصت، ضارةسةردةكرصت."


عةدنان ئةلجةنابي، ئةندامصكي ليذنةي دارِشتني دةستور كة نوصنرايةتي ليستي عصراقيية دةكات وتي لةوانةية فيدرالَيزم كصشةي زياتر بؤ وولاَتةكة دروستبكات.


ئةلجةنابي وتي" ئةطةر بةنيازبين هةرصمة فيدرالَييةكان دروستبكةين، ئةو كاتة لةسةر بنةماي نةذادي و تائفي بصت، كة ئصمة ترسي ئةوةمان هةية ببصتة هؤي دابةشبووني عصراق،"


بةلاَم فيدرالَي سةرةكيترين داواي كوردة، كة دةلَصن دةبصت دةستوور لةخؤي بطرصت.


دكتؤر مةحمود عوسمان، نوصنةرصكي بالاَي ليستي هاوثةيماني كوردستان لة ئةنجومةني نيشتماني عصراقدا، وتي" سةركردايةتي كورد داواي عصراقصكي ديموكراتي و فيدرالَ دةكات كة تيايدا هاولاَتييان ئازادي كؤمةلاَيةتي و سياسي و ئابووريان هةبصت،"


هةندص شيعةش ثشتطيري سيستةمصكي فيدرالَي دةكةن بةوهيوايةي ئةوة دةسةلاَتصكي زياتريان بداتص بةسةر ناوضةكاني باشوري عصراقدا، كة ئةوان لةوص زؤرينةن.


سةعد جةواد قةنديل، ئةندامي مةكتةب سياسي ئةنجومةني بالاَي شؤرِشي ئيسلامي لة عصراق، يةكصكة لة حزبة طةورةكاني شيعة، وتي" فيدرالَيزم مافصكة طةلي عصراق ثشتطيري دةكةن."


كورد ليستي هاوثةيماني يةكطرتووي عصراق، كة ليستي سةرةكي شيعةيةو هةلَبذاردنة ثةرلةمانييةكةي مانطي كانووني دووةمي بردةوة، تاوانباركردووة بة كشانةوة لةو بةلَصنانةي كة دابوويان كاتص كة ئيئتلافيان لةطةلَ ليستي هاوثةيماني كوردستاندا بةست، ليستي هاوثةيماني كوردستان، بةثلةي دووةم هات لة هةلَبذاردنةكاندا. كورد دةلَصت كة ثشتطيري ليستي هاوثةيماني يةكطرتووي عصراقيان لة مةسةلةكاني كةركوك و فيدرالَي و ئةو رؤلَي كة ئيسلام دةيبينصت لة دةولَتدا وةرطرتبوو، بةلاَم ئصستا بةو شصوةية نين.


نوري تالَةباني، ئةندامي بصلايةن لة ئةنجومةني نيشتماني كوردستان وتي" طةلي كورد باوةرِي بة حكومةتي ناوةندي نةماوة،" هةروةها وتيشي" هةر ثصشكةوتنصك لة مةسةلةكاندا ثةيوةندي بةوانةوة هةية، ضونكة داواكارييةكاني كورد رِوونن."


كورد دةيةوصت دةستور بلَصت ئيسلام سةرضاوةيةكي تةشريعة،و لة بةرامبةريشدا هةندص شيعة داواي ئةوة دةكةن رؤلَصكي زياتري هةبصت و بطاتة رادةيةكي وا كة " سةرضاوةي سةرةكي" ياساكان بصت.


سةرؤك بازاني وتي" ئصمة رصزي هةموو ئايينةكان دةطرين، بة تايبةتي ئيسلام بةو ثصيةي كة ئايني زؤرينةية، بةلاَم قبولَناكةين ناسنامةي ئيسلام بةسةر ناعصراقيدا بسةثصنرصت."


زؤر لة كورد دةلَصن كاتص دصتةسةر ريفراندؤمي نيشتماني بؤ ثةسةند كردني دةستور لة مانطي تشريني يةكةمدا، ئةو كاتة ئةوان دةنطي بؤ نادةن ئةطةر داواكانيان لة خؤ نةطرصت.


بؤ ئةوةي دةستورةكة رةتبكرصتةوة، دةبصت زؤرينةي سص ثارصزطا لة كؤي 18 ثارصزطاكة دةنط لة دذي ئةو دةستورة بدةن - كوردستانيش سص ثارصزطا ثصكدةهصنصت.


هةرصم حسين رةشيد، ثؤليس، وتي" ئةطةر دةستورةكة دذي بةرذةوةندييةكاني كورد بصت، ئةوا دةنطي بؤ نادةم."


مةريوان حةمةرةشيدو زياء رةسان رؤذنامةنوسي راهصنراوي IWPRن لة عصراق.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists