دؤكيومصنتكردني خراثةكاريةكاني بةعس

طروثصك كة ئةيةوصت دؤكيومصنتي خراثةكاريةكاني رِابردوو بكات بةنيازة ئيشةكةي بةرةو ناوضة كوردنشينةكان فراوانبكات.

دؤكيومصنتكردني خراثةكاريةكاني بةعس

طروثصك كة ئةيةوصت دؤكيومصنتي خراثةكاريةكاني رِابردوو بكات بةنيازة ئيشةكةي بةرةو ناوضة كوردنشينةكان فراوانبكات.

.



دامةزراوةي يادةوةري عصراقي، كة بارةطاكةي لة واشينتؤن و بةغداية، تؤرِصكي دروستكردوة بؤ دؤكيومصنتكردني بةلَطةي زارةكي و نوسراو سةبارةت بة سيستمي سةدام بؤ سةركوتكردن و كؤنترؤلَي كؤمةلآيةتي. لة كاتي دامةزرانيةوة لة 2003دا، زياتر لة 11 مليؤن لاثةرِة تؤماري كؤكردؤتةوة بة مةبةستي تؤماركردني رِابردووي ئةزيةتدراوي عصراق بؤ ئةوةي نةوةكاني ئايندة دةرس لة مصذوو وةربطرن.



ثاش كؤنفرانسصكي 4 رؤذي لة سلصماني لة 5/5 ةوة بؤ 8/5، ئةنداماني ئةو دامةزراوةية ووتيان بير لة كردنةوةي ئؤفيسصك دةكةنةوة لةم شارة كورديةدا.



كؤنفرانسةكة 60 رِصكخراوي ناحكومي لة خؤطرتبوو لة سةرتاسةري عصراقةوة هةروةها شارةزاياني مةيداني لة بورما و كةمبؤديا و طواتيمالا و ئةمريكا و سربياوة بؤ موناقةشةكردني طرنطي دؤكيومصنتكردني يادةوةريةكاني كوشتنوبرِين هةروةها ميتؤدؤلؤجي ثراكتيكي.



حةسةن مونةييمي بةرِصوةبةري دؤكيومصنتكردن لة دامةزراوةكةدا ووتي حوكمي 35 سالَةي سةدام "سةردةمي ستةمكاري" بوو. هةروةها ووتي يةكصك لة ئامانجة سةرةكيةكاني رِصكخراوةكة ئةوةية بةلَطةنامةكاني و كارة هونةري و ئةدةبيةكاني بخاتة مؤزةخانةيةكةوة.



مونةييم ووتي كؤنفرانسةكة لة سلصماني سازكرا لةبةرئةوةي سةلامةتترين ثارصزطاي عصراقة و لةبةرئةوةي ئازاروئةشكةنجةي زؤري ضةشتوة لة سايةي رِذصمي بةعسيدا. سةدان هةزار كورد كوذران و ئاوارةكران و بصسةروشوصنكران لة هةلَمةتةكةي سةدامدا لة دذي كوردةكان.



ظةهصل عةبدولرةحماني بةرِصوةبةري كاري مةيداني دامةزراوةكة ووتي "ئصمة هةلَدةسين بة دؤكيومصنتكردن بؤ ئيدانةكردني كوشتنوبرِينةكاني رِابردوو و بؤ ئةوةي دووبارنةبنةوة."



طروثة ناحكومية عصراقيةكان كة ئامادةي كؤنفرانسةكة بون رِازيبون لةسةر دروستكردني تؤرِصك بؤ باشتركردني ثةيوةندي لةنصوان هةموو ئةو رِصكخراوانةدا كة ئيش بؤ دؤكيومصنتكردني ئةو تاوانانةدةكةن كة لة نصوان 1968 و 2003 دا رِوويانداوة.



سةدام و ثصنج لة دارودةستةكةي ئصستا لة ثرؤسةي دادطاييكردندان لةسةر تاوان لة دذي مرؤظايةتي و كوشتني 148 كةس لة 1982 دا لة شاري دوجةيل. ظةهصل ووتي ئةو دامةزراوةية ضةند بةلَطةنامةيكي بؤ ئةو دادطا تايبةتية عصراقية دابينكردووة كة دادطايي قةزيةكة دةكات.



رِزطار ئةمين كةثصشتر قازي ئةو دادطاية بوو ووتي ئةكرصت ئةو بةلَطةنامانة وةكو بةلًَطة قبولَبكرصن ئةطةر راستي و دروستيان تةسديقبكرصت.



هةروها ستايشي كؤنفرانسةكةي كرد وةكو ئةوةي "ثردصكي بةيةكطةيشتنة بؤ رِصكخراوة عصراقي و نصودةولَةتيةكان بؤ يةكخستني تواناكانيان بؤ دؤكيومصنتكردني تراذيدياكاني عصراق."



زؤرصك لة بةشداربوان لة سةرتاسةري عصراقةوة يان ضالاككاري بواري مافةكاني مرظ بوون يان قوربانياني رِذصمي ثصشوو بوون. هةندصك ئةو خالَةيان ووروذاند كة كؤدةنطيةكي طشتي لةسةر ئةوة نية كة سةردةماني بةعس هصند خراث بووبصت.



كةريمة حةسةن كة يةكصك بوو لة بةشداربوان ووتي "بةداخةوة تا ئصستاش هةندصك لة عصراقيةكان و خةلَكاني دةرةوة باوةرِ بة درِندةيي سةدام حسةين ناكةن."



لة 28 نيساندا كة دةكاتة سالَيادي 69يةميني سةدام حسةين، دةلَصن هةندصك لة دانيشتواني طةرِةكي ئةعزةميةي شاري بةغدا كؤبونةتةوة بؤ ئاهةنططصرِان بةو بؤنةيةوة و ثؤستةري ديكتاتؤري ثصشوويان ماضكردووة.



مةهدي تةميمي سكرتصري طشتي كؤمةلَة’ي زيندانة سياسيةكاني عصراق كة بارةطاكةي لة بةغداية ووتي "هةندصك دةيانةوصت رِذصمي عصراقي بطةرِصتةوة سةر حوكم بة هؤي ئةو قةيرانةوة كة ئصستا عصراقي ثصدا تصدةثةرِصت."



هةروةها ئةوةشي ووت كة مةبةست لة دؤكيومصنتكردني سةردةمي سةدام دلَنياككردنةوةية لةوةي كة شتي وا دووبارة نابصتةوة.



هةروةها ووتي "ئةمانةوصت منالَة’كانمان بة خؤشةويستي و لصبوردةييةوة ثةروةردةبكةين."



فرمان عةبدولرةحمان رِؤذنامةنوسصكي رِاهصنراوي (IWPR)ة لة سلصماني. فةرهاد مةحمودي موحةرِيري عةرةبي (ICR)ةكان بةشداري كردووة لةم رِاثؤرتةدا.
Frontline Updates
Support local journalists