رئیس جمهور ایران به دنبال انقلاب اقتصادی
سجاد سالک
رئیس جمهور ایران به دنبال انقلاب اقتصادی
سجاد سالک
. تغیرات مورد نظر رئیس جمهور ایران در ساختار اقتصادی کشور به قدری وسیع است که برخی کارشناسان به آن لقب انقلاب اقتصادی یا جراحی اقتصادی داده اند.
طرح جدید رییس جمهور هم اکنون بحث های زیادی میان کارشناسان اقتصادی و شهروندان ایرانی ایجاد کرده و به مهمترین موضوع مطبوعات ایران در هفته های گذشته تبدیل شده است. این در حالی است که کمتر از یکسال به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران باقی مانده است و منتقدان احمدی نژاد در جناح اصلاح طلب وی را متهم می کنند که هدف اصلی اش از ارائه طرح تحول اقتصادی، برآورده کردن اهداف انتخاباتی بوده و قصد دارد با تزریق پول به جامعه در آستانه انتخابات، مردم را بار دیگر متقاعد کند که برای یک دوره دیگر او را را به عنوان رئیس جمهور برگزینند.
در این زمینه حسین مرعشی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی و از نزدیکان اکبر هاشمی رفسنجانی می گوید: "هدف اصلی احمدی نژاد از دگرگون کردن ساختار اقتصادی، نوعی خرید رأی برای انتخابات آتی تلقی می‌شود. ایشان انتظار دارد در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آینده حجم وسیع یارانه‌ها را به مردم طبقات پایین جامعه اختصاص داده و یك رأی مطمئن را برای خود تثبیت كند".
این در حالی است که شمس الدین حسینی دبیر کارگروه تحول اقتصادی دولت و وزیر پیشنهادی وزارت اقتصاد و امور دارایی تاکید دارد که: "دولت با اجرای طرح تحول اقتصادی در پی صرفه جویی در برخی منابع و سرمایه گذاری آن در جای دیگر برای تامین رفاه مردم است ".
احمدی نژاد نخستین بار در پیام نوروزی خود به مناسبت آغاز سال جدید شمسی به مردم وعده داد که برای دگرگون کردن ساختار اقتصادی کشور طرح جدیدی در دست بررسی دارد. پس از این وعده بحث های پراکنده ای از سوی مشاوران و نزدیکان رئیس جمهور در مورد طرح تحول اقتصادی مطرح شد تا در نهایت در آغاز فصل تابستان، رئیس جمهور ایران در گفتگویی تلویزیونی شرکت و وکلیات طرح جامع ساماندهی اقتصادی کشور را مطرح کرد.
بر اساس بحث های مطرح شده، دولت قصد دارد ساختار اقتصاد کشور را در هفت حوزه متحول کند. این در حالی است که قطع کردن یارانه ها و پرداخت مستقیم یارانه ها به اقشار ضعیف جامعه به مهمترین محور طرح انقلاب اقتصادی رئیس جمهور تبدیل شده و همه توجهات را به خودش اختصاص داده است.
حذف یارانه ها بدین معنی است که مصرف کنندگان باید قیمت تمام شده محصولات و خدمات ارائه شده را بپردازند و هدفمند کردن یارانه ها نیز این است که بخشی از منابع عمومی کشور که بصورت سوبسید به برخی از کالاها اختصاص می یافت مستقیماَ در اختیار مصرف کنندگانِ نیازمندتر قرار گیرد و این مصرف کنندگان با استفاده از این منابع و با مدیریت خودشان کالاها و خدمات را با قیمت تمام شده تهیه و استفاده نمایند.
علاوه بر طرح هدفمند کردن یارانه ها، دیگر حوزه هایی که رئیس جمهور ایران قصد دارد آن ها را دگرگون کند عبارتند از اصلاح ساختار گمرکی، اصلاح ساختار مالياتی، اصلاح ساختار بانکی، اصلاح نظام توزيع کالاها و خدمات، تقویت پول ملی و دگرگونی ساختار اقتصادی دولت.
علی رغم اعلام کلیات محورهای هفت گانه طرح تحول اقتصادی، دولت هنوز جزیات این طرح را اعلام نکرده و کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس نسبت به چگونگی اجرای این طرح ابراز بی اطلاعی می کنند.
احمد توکلی رئیس مرکز پژوهش های مجلس می گوید:"هنوز يک برگه کاغذ از اين طرح تحول به دست ما نرسيده است و ما به عنوان نماينده مجلس هنوز نمی دانيم کار و نظر کارشناسی دولت چيست و چگونه می خواهد آن را اجرايی کند که کمترين هزينه ها را به ملت تحميل کند و تورم کمی ايجاد شود". همچنین روز شنبه 5 مرداد اعلام شد که علی لاریجانی رئیس مجلس ایران از دولت خواسته است جزئیات طرح تحول اقتصادی را هر چه زودتر به نمایندگان ارائه کند. اما بی خبری از این طرح صدای اعتراض نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی را بلند کرده است.
موسی الرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس از نمایندگان اصولگرایی است که ضمن ابراز نارضایتی از عدم تشریح جزئیات طرح تحول اقتصادی می گوید: "احمدی‌نژاد فقط تیتر انقلاب اقتصادی را بیان کرد و از محتوای این تغییرات اطلاعی در دست نیست".
در شهر تهران مردم نگاه متفاوتی به طرح رئیس جمهور دارند. حبیب یکی از دستفروشان دوره گرد به احمدی نژاد اعتماد کامل دارد و می گوید: "احمدی نژاد قصد دارد وضع اقتصادی مردم را بهبود ببخشد اما مخالفان وی برایش مانع تراشی می کنند". در مقابل فرخ شهروند 45 ساله دیگری است که بنگاه معاملات ملکی دارد و اصلا به طرح رئیس جمهور خوشبین نیست. وی می گوید: "احمدی نژاد در سه سال گذشته به مردم قول های زیادی داده و هیچ کدام را عملی نکرده است. تیم اقتصادی وی نیز آنقدر ناهماهنگ هستند که با عزل و نصب های صورت گرفته امیدی به بهبود اوضاع ندارم".
این اظهار نظرها در حالی انجام می شود که اکثر مردم از محورهای هفت گانه طرح تحول اقتصادی اطلاع زیادی ندارند و تصور عمومی در ایران این است که دولت فقط قصد دارد یارانه ها را از سیستم اقتصادی حذف کرده و هر ماه مبلغی به حساب بانکی شهروندان واریز کند. به همین خاطر است که وقتی در مورد نظر شهروندان در مورد طرح انقلاب اقتصادی رئیس جمهور سوال می شود تقریبا تمام پاسخ دهندگان بدون توجه به عزم دولت برای تغیر در ساختار گمرگی، بانکی، مالیاتی و سایر موارد فقط به حذف یارانه ها توجه کرده و نظر موافق و مخالف خود را در این زمینه بیان می کنند.
سودابه یک زن خانه دار است که به شدت از طرح جدید رئیس جمهور ابراز ترس و نگرانی می کند. وی می گوید: "طرح دولت با حذف یارانه ها تورم بالایی به جامعه وارد می کند و فکر می کنم این طرح وضع اقتصادی قشر های متوسط جامعه را از وضع کنونی هم بدتر کند".
در مقابل این اظهار نظر، رحیم که راننده تاکسی است نظر مساعدی نسبت به طرح رئیس جمهور دارد. وی می گوید:"احمدی نژاد قصد دارد یارانه های افراد ثروتمند جامعه را قطع کرده و آن ها را میان مردم فقیر پخش کند. این طرح می تواند فاصله طبقاتی در جامعه را کم کند".
نتایج یک نظرسنجی اینترتی توسط سایت نواندیش نشان می دهد 71 درصد کاربران این سایت طرح تحول اقتصادی را عملی و مفید به حال مردم نمی دانند. همچنین اکثر اقتصاد دانان ایرانی نظر مساعدی نسبت به چگونگی اجرای این طرح ندارند. اقتصاد دانان لیبرال ایرانی البته ازحذف یارانه ها استقبال می کنند اما چگونگی اجرای طرح آنقدر ابهام دارد که آن ها را به طرح پرسش و انتقاد در روزنامه ها و محافل اقتصادی وادار کرده است. حتی برخی جامعه شناسان از این نگرانی دارند که اجرای غلط طرح حذف یارانه ها به شورش های خیابانی و ناآرامی های اجتماعی منجر شود.
هم اکنون دولت ایران یارانه های زیادی به بخش انرژی اختصاص داده است و پیش بینی می شود حذف یارانه حاملهای انرژی باعث شود قیمت گازوئیل در ایران 50 برابر و بنزین 12 برابر افزایش یابد.
علی قنبری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با هشدار نسبت به این که اگر دولت در اجرای طرح تحول اقتصادی عجولانه، ناپخته، بدون زمینه و بسترهای لازم وارد عمل شود، به طور حتم به اقتصاد ایران آسیب وارد خواهد شد، می گوید:"به نظر می رسد مطرح شدن چنین طرح بزرگی در یکسال باقی مانده ازعمردولت نهم جنبه تبلیغی و سیاسی داشته باشد".
در پی گسترش نگرانی ها از اجرایی شدن طرح تحول اقتصادی، مجلس ایران وارد عمل شد و روز 19 تیرکمیسیون ویژه ای تشکیل داد تا به دقت طرح رئیس جمهور را مورد بررسی قرار دهد. با وجود گذشت حدود یک ماه از تشکیل این کمیسیون احمدی نژاد حاضر به حضور در این کمیسیون نشده و تیم اقتصادی کابینه نیز اطلاعات جدیدی در اختیار مجلس قرار نداده و همین موضوع باعث نارضایتی شدید نمایندگان شده است.
گسترش اعتراض نمایندگان مجلس به ابهام های این طرح در حالی شدت می گیرد که مرتضی تمدن مشاور رییس جمهوری در طرح تحول اقتصادی معتقد است:"میان مجلس و دولت تنها بر سر شکل اجرای طرح تحول اقتصادی مشکل وجود دارد ولی کسی با اصل این طرح مشکلی ندارد". وی با بیان این که تغییرات گسترده در سیستم بانکی، گمرک ومالیات و همچنین حذف یارانه های کالا های اساسی قطعا با مقاومت همراه خواهد شد می گوید:"برخی از گروه ها موافق شخص احمدی نژاد و دولت او نیستند و هر چقدر هم این دولت در اجرای این طرح مثبت عمل کند، باز هم سعی خواهند کرد این را کمرنگ جلوه دهند و به جهتی ببرند که آثار آن اهمیت نداشته باشد".
در هر حال عزم رئیس جمهور برای ایجاد انقلاب اقتصادی در کشور در حالی به موضوع روز در پایتخت و دیگر شهرهای ایران تبدیل شده است که در میان موج موافقت ها و مخالفت ها با این طرح و روشن نشدن زوایای مبهم آن، اکثر شهروندان همچنان در بیم و امید به سر می برند.
خانواده های ایرانی هم اکنون فرم هایی را از مراکز دولتی دریافت کرده اند و با این امید آن را پر می کنند که وضع اقتصادیشان در روزهایی که تحریم های بین المللی بیشترین فشار را به ایران وارد کرده است بهبود پیدا کند، اما همزمان این نگرانی را هم دارند خودشان جزو اقشاری باشند که از این طرح بیشترین ضربه را می خورند.
شهروندان ایرانی این روز ها بر صفحه تلویزیون احمدی نژاد و مشاورانش را می بینند که با لبخند به آن ها وعده می دهند روزهای خوش اقتصادی نزدیک است اما نمی توانند از کنار هشدار کارشناسان اقتصادی هم راحت عبور کنند که خونریزی بسیاری برای جراحی اقتصادی احمدی نژاد پیش بینی می کنند.
سجاد سالک روزنامه نگار در تهران
