افغانستان: انجینران زن، تاریخ را از نو می‌سازند

ویرانه‌های قصر بزرگ دارالامان که در جریان ده‌ها سال جنگ تخریب شده، مدت‌ها منظره نمادین در پایتخت افغانستان بوده است. پروژه بلندپروازانه 16 میلیون دالری بازسازی این قصر به رهبری متخصصان افغان در ماه می 2016 تایید شد، قصری که در دهه 1920 میلادی توسط شاه امان الله خان اعمار شده بود و قرار است اکنون دوباره بعنوان نماد احیای مجدد بازسازی گردد.

اما برای 27 تن انجینر خانم‌‌هایی که در بازسازی قصر دالامان کار می‌کنند، این پروژه درعین‌حال مظهر دستآوردهایی‌ست که زنان می‌توانند در عرصه تحت سلطه مردان داشته باشند.

معصومه دلجان فارغ رشته انجینری که از سال گذشته به اینسو در پروژه دارالامان استخدام شده است، می گوید: "از یکسو، کار در این قصر اعتماد به نفس ما را بالا می‌برد، در عین حال این کار نمونه خوبی برای سایر زنان نیز است."

او در ادامه می‌افزاید: "کار کردن در چنین محل تاریخی بهترین تجربه زندگی‌ام بوده است. همه تسهیلات مورد نیاز ما مهیا شده است؛ از جمله فضای کار، امنیت، رفتار مناسب کارگران مرد نسبت به همکاران زن‌شان و غیره."

وژمه خرم یک انجینر ساختمانی دیگر صحبت‌های خانم معصومه را تایید کرد. او گفت: "من از کار در این پروژه بسیار خوشحالم. نقش زنان در این پروژه شاید برای مردم صرفاً سمبولیک به نظر برسد، اما چنین نیست. در واقع، زنان نقش حیاتی در بازسازی این قصر تاریخی بازی می‌کنند."

او در ادامه گفت که این کار صرفاً جنبه مالی ندارد.

"ما از کار در این پروژه کدام امتیاز ویژه نمی‌گیریم: امتیازات ما مانند امتیازاتی‌ست که یک کارگر عادی وزارت شهرسازی و مسکن دارد."

انجینران زن افغانستان می‌گویند درصورت داشتن یک مقدار حمایت اساسی، آنان می‌توانند در این عرصه نقش موثر ادا کنند.

جای تعجب است که باوجود موانع فراوان برسر راه آنعده زنان افغان که بیرون از خانه کار می‌کنند، فیصدی انجینر خانم‌هایی که در پروژه‌های حکومتی به کار گماشته شده‌اند با کشورهای پیشرفته قابل مقایسه می‌باشد.

به نقل از وزارت شهرسازی و مسکن، فعلاً به تعداد 1،047 انجینر در همه پروژه‌های شهرسازی حکومت افغانستان مشغول به کاراند که 105 تن شان زن می‌باشند. این زنان در بخش‌های انجینری، معماری و مدیریت فعالیت دارند.

نیلوفر لنگر، سخنگوی وزارت شهرسازی و مسکن گفت: "تعداد انجینران زنی که در این عرصه کار می‌کنند نسبت به سال گذشته افزایش یافته است." او توضیح داد که خانم‌ها در پروژه دارالامان بیشتر روی دیزاین متمرکزاند تا تطبیق.

سید ضیا حسینی، رئیس این پروژه که مشاور ارشد وزارت شهرسازی و مسکن نیز می‌باشد، اظهار داشت که بازسازی دارالامان کار فوق‌العاده نمادین می‌باشد.

او گفت: "این اولین بار است که بازسازی یک محل تاریخی و باستانی توسط انجینران و کارگران افغان انجام می‌شود، و 25 درصد افراد دخیل در این پروژه زن اند."

دارالامان توسط معماران جرمنی و فرانسوی دیزاین شده و در فاصله سالهای 1919 تا 1929 به دستور شاهی اعمار گردید که تاهنوز به دلیل پایان دادن نفوذ بریتانیا بر افغانستان مورد احترام است.

حبیب الله رفیع، تاریخ‌دان و عضو اکادمی علوم افغانستان گفت: "شاه امان الله خان می‌خواست با ساختن این قصر کابل را به شهر جذاب مبدل کند و زیبایی واقعی پایتخت را به بازدید کنندگان خارجی نشان دهد."

دارالامان بعد از تهاجم عساکر شوروی در سال 1979 در اختیار وزارت دفاع افغانستان قرار گرفت. بعد از سقوط حاکمیت کمونیستی در سال1991 و در جریان جنگ‌های گروهی سالهای 1991 تا 1992 این قصر تخریب شد. بعد از آن برای مدت دو دهه بلااستفاده ماند.

امیدواری وجود دارد که دارالامان از یکسو محلی برای ادارات حکومتی گردد و در عین حال به یک جاذبه توریستی مبدل شود. موزیم ملی افغانستان نیز در مجاورت آن قرار دارد.

اشرف غنی در ماه دسامبر 2016 فاز دوم پروژه را راه اندازی کرد و خطاب به مقامات حاضر گفت: "بعد از تکمیل این پروژه، قصر به موزیم ملی مبدل خواهد شد و نقش تعمیر مرکزی و تاریخی را برای میزبانی و پذیرایی مهمانان خارجی خواهد داشت."

ایجاد تغییر

بیشتر زیرساخت‌های افغانستان نیازمند بازسازی جدی می‌باشند، و خانم لنگر تاکید کرد که تداوم این پروسه منوط به اعطای فرصت به زنان برای ادای نقش فعال در پروژه‌های انکشافی است.

او گفت: "زنان در عرصه ساختمان با هیچ محدودیت و مذیقه‌ای مواجه نیستند و با توجه به تجربه و مهارت‌شان استخدام می‌شوند نه جنسیت‌شان."

اما، وضعیت در بیرون از محیط شهری بسیار پیچیده‌تر است. مردم به مراتب محافظه‌کارترند، و مخالفان مسلح بخش‌های بزرگ مناطق روستایی را در کنترل دارند.

اکبر رستمی، سخنگوی وزارت احیا و انکشاف دهات گفت که زنان در بخش‌های مختلف آن وزارت استخدام شده‌اند.

اما به دلیل حساسیت‌های فرهنگی آنان بیشتر در بخش دیزاین، مدیریت کیفیت و سایر بخش‌های مربوط به انجینری کار می‌کنند نه ساحه ساختمان.

او در ادامه افزود: "انجینران مرد نسبت به انجینران زن در کار ساختمان بیشتر فعالیت دارند. شما می‌دانید که در افغانستان مشکلات متعدد امنیتی، فرهنگی و اجتماعی وجود دارد که در نتیجه زنان در مناطق دور افتاده کشور کار نمی‌توانند."

در ساحه کار، زنان عضویت شوراهای انکشاف محلی را نیز دارند که در سراسر قریه‌های افغانستان توسط وزارت ایجاد گردیده است. این شوراها برای تطبیق پروژه‌های زیربنایی و زراعتی مورد نیاز باشندگان کمک مالی دریافت می‌کنند.

آقای رستمی گفت: "در واقع زنان 35 درصد شوراهای انکشافی پروژه‌های بازسازی را تشکیل می‌دهند. اما حضور آنان محدود به مناطق امن می‌باشد، زیرا آنان درمناطق ناامن کار نمی‌توانند. بسیاری این پروژه‌ها در قریه‌ها تطبیق می‌شوند و در آن مناطق تعداد انجینران زن کمتر است."

زکیه وردک رئیس انجمن انجینران زن افغان گفت که حکومت باید انجینران زن را بطور موثر حمایت و تشویق کند.

خانم وردک گفت: "ما با رولا غنی، بانوی اول کشور، سال گذشته دیدار داشتیم و از او خواستیم برای زنان تجارت پیشه بودجه ویژه مدنظر گرفته شود."

این انجمن برای کمک به خانم‌هایی که از بخش انجینری تازه فارغ می‌شوند ایجاد گردیده است و خانم وردک گفت که او در فاصله سالهای 2014 تا 2016 تعدادی از فارغان جوان رابرای تحصیلات عالی به خارج از کشور اعزام کرده است.

با اینحال، او در ادامه گفت که تعداد اعضای انجمن کاهش یافته است. در سال 2013 انجمن 90 تن عضو داشت، اما اکنون به 35 نفر کاهش یافته است. به گفته خانم زکیه مشکل کاریابی برای اعضا در این کاهش عضویت نقش داشته است.

او گفت که یافتن پروژه‌ای که به زحمت‌اش بیارزد، کار بسیار سخت است.

"در گرفتن جواز تجارتی هیچ مشکلی ندارم، اما گرفتن پروژه در این روزها سخت است. حتی پروژه‌هایی که از سوی وزارت‌خانه‌ها به زنان اختصاص یافته است نیز به قیمت بسیار پایین اعطا می‌شوند."

"مردان حتی اگر دفتر هم نداشته باشند، می‌توانند کار کنند، و حتی اگر کیفیت کارشان چندان خوب هم نباشد می‌توانند پروژه بگیرند."

سنت‎های محافظه کارانه نیز باعث می‌شوند که انجینران زن نتوانند با نیروی کار بطور مستقیم کار کنند و مجبورند به واسطه‌ها روی آورند.

او ضمن توضیح بیشتر شرایط نامساعد برای کار زنان گفت: "من بعنوان یک زن متشبث باید مدیر پروژه، مدیر محلی، مدیر کیفیت و دیگر کارکنان لازم را استخدام کنم چون بعنوان زن نمی‌توانم از فعالیت‌های همکارانم در محل کار نظارت کنم."

"در نتیجه زنان موفق نمی‌شوند، و با مشکلات مالی بسیاری مواجه می‌گردند. تبعیض جنسیتی واقعاً شرایط را سخت کرده است."