مینا حبیب گزارشگر اى دبليو پى ار در کابل 

اعلامیه­ای که­ رهبر گروه مخالف دولت، گلبدین حکمتیار، طی آن ازهوادارانش خواست تا درانتخابات ریاست جمهوری  اينده  اشتراک کنند، با ابهاماتی همراه است.

حکمتیار، رهبرحزب اسلامی و یکی از رهبران  ارشد مقاومت علیه روسها دردهه 1990،‌قبلاً اعلام کرده بود تا زمان حضور نیروهای خارجی درکشورانتخابات مشروعیت ندارد.

این حزب، زیر رهبری حکمتیار، اززمان حمله به رهبری ایالات متحده درسال 2001 به این سوء، همواره درکنارطالبان با دولت افغانستان و نیروهای بین المللی درجنگ بوده است.

باآنهم، برخی ازاعضای این حزب با  دولت افغانستان پيوسته ­اند. ازآن جمله؛ قطب الدین هلال، همکاری سابق حکمتیار، اکنون برای پست ریاست جمهوری کاندیدا است (معرفی هلال و ده کاندیدای دیگر را دراینجا [3]بخوانید.)

یک ماه قبل حکمتیار یک قدم غیرمترقبه برداشته و ازهوادارانش خواست تا درانتخابات شرکت کرده و از قطب الدین هلال پشتبانی کنند. ‌

گمان می­رود که نمایندگان حزب اسلامی دراین اواخر با سایر کاندیدان نیز ملاقات­های داشته­اند.

حکمتیار، درنامه­ی برای  اعضاى حزب­ خود  نوشته است:«کارت رای دهی اخذ کنید و به کاندیدانی رای بدهید که یا مربوط  به این حزب است و یا حمایت کننده این حزب. تلاش کنید که از برنده شدن کاندیدان بد جلوگیری کنید.»

غیرت بهير ، سخنگوی حزب اسلامی، دریک تماس تلفونی با انستیوت گزارشدهی جنگ و صلح تایید کرد که این حزب از کاندیداتوری هلال پشتبانی می­کند.

باتوجه به این که نیروهای به رهبری ناتو قراراست اواخرامسال افغانستان را ترک کند، کابل همواره زیر فشاراست تا با گروه­های شورشی وارد مذاکره شود [4]. با این هم، مذاکرات قبلی با حزب اسلامی به توافقات ملموسی نه انجامیده ­است.

تعهد ظاهری حکمتیار به یک پروسه دموکراتیک با برنامه­های وی جهت پایان بخشیدن به جهاد برضد اداره کنونی افغانستان همخوانی ندارند. یک هفته بعد از نشر این اعلامیه، این حزب مسوولیت انفجاری درکابل را به عهده گرفت که طی آن دو تن جان شان را از دست دادند.

تحلیلگرانی که انسیتوت گزارشدهی جنگ وصلح با آنها دراین مورد مصاحبه داشته ­است گفته­اند که تشریح و یا نتیجه گیری ازاین رویکردهای ظاهراً متناقض حکمتيار  مشکل می­باشد.

وحید مژده یک تحلیلگر سیاسی گفت که این تناقضات نشاندهنده فشارهای متفاوت برحکمتیار می­باشد. به گفته وی حکمتیار اکنون خود را در موقعیت ضعیف مى بيند  که «درخلاء نظامی، اقتصادی و سیاسی»‌قرار گرفته است .

مژده با افزودن این مطلب که اکثریت اعضای بلندرتبه حزب حکمتيار  با دولت پیوسته­اند و نزدیکان حکمتیار اکنون با کابل اشتى کرده اند   گفت حکمتيار که مورد هدف قواى ناتو و دولت نيز است  اکنون باید بصورت مداوم تصمیم­هایش را تغییر ­دهد تا ازافتادن به دامن دولت جلوگیری کند.

تصمیم اشتراک درانتخابات  در حاليکه  تاکنون نیروهای خارجی دست به عملیات نظامی می­زنند، حزب اسلامی را در موقعیت حساسى  با طالبان قرارمی­دهد.

مژده گفت که اکنون حکمتیار زیر فشار مداوم طالبان است که يا با آنها همکاری کند  و یا نیروهایش را ازمنطقه زیرکنترول­ انها  بیرون بکشد. در اين اواخر  جنگ­های مداوم میان طالبان و حکمتیار به این دلیل صورت می­گیرند.

وی با بیان این نکته که چون توان  نظامی شورشگران ضعیف شده است، حکمیتار تلاش دارد تا بدون از دست دادن گزینه نظامی، در عرصه سياسى نيز بالاى دولت و جامعه جهانى فشار بياورد وى  ادامه داد:«پالیسی کنونی حکمتیار و نظریات متناقض وی غیرقابل پیش­بینی است.»

حکمتیار که در زمان حمله شوروی­ها به افغانستان یکی از بزرگترین دريافت کننده  همکاری­های غرب بود، همواره درمیان سیاست­مداران افغانستان به عنوان یک چهره جنجالی بوده­است.

بعدازاینکه مجاهدین درسال 1992 کابل را متصرف شد، حزب اسلامی و سایر احزاب با حکومت بر هان الدين ربانى  جنگ­های خونینی داشتند  که در نتیجه­ی آن هزاران تن افراد ملکى کابل  جان شان را از دست دادند.

زمانیکه طالبان درسال 1996 کابل را تصرف کرد، وی در ایران پناهنده شد   و بعد ازحمله سال 2001 به صورت ناگهانی پیدا شد و به شورشیان ضدغربی پیوست.

مطیع الله اباسین، یک تحلیگر امور سیاسی گفت که اغلب حکمتیار درتصمیم گیری­های سیاسی­اش ثابت نیست. وی حکمتیار را متهم به نداشتن معلومات کافی از واقعیت­های افغانستان کرد. او افزود که تصمیم­گیری­های حکمتیار به اساس خواسته­های شخصی خودش شکل می­گیرند.

اباسین گفت:«حکمتیار فکر می­کند که وی هوشیارترین فرد است. او، از اول تمام اختیارات را به خود اختصاص داده بود. هواداران وی ازاین شرایط خسته­اند. او ازداشتن نوعی ذهنیت آشفته رنج می­برد.»

اباسین گفت که باتوجه به این که عده­ای وی را رها کرده­اند، اکنون دور و اطراف  این  رهبر  را افرادی گرفته­اند که به وی مشوره­های نادرستی می­دهند.

اباسین گفت که علاوه برآن برخی از نیروهای خارجی برحکمتیار فشار می­آورد تا به شورشگری ادامه بدهد. این تحلیلگر بیان نکرد که به گمان وی کدام دولت­ها درعقب این تحریکات قراردارند.

اباسین نتیجه گپ­هایش را این طور می­گوید:« مطمینم که اگر فشارهای خارجی وجود نبود، وی ازهمان اوایل به دولت پیوسته بود.»

برخی از تحلیلگران معتقدند که تصمیم حکمتیاربه خاطر حمايت از انتخابات  نشانی پيوستن وى  با  دولت به جای جنگ است.

عبدالغفورلیوال رییس مرکز مطالعات منطقه­ی افغانستان گفت:«حکمتيار با  استراتیژی جنگ و صلح  و نظریات دوگانه­،  می خواهد به دولت بفهماند که می­خواهد با پروسه سیاسی شریک شود. به عکس، در داخل و خارج کشور گروه ها  و برخی ازحلقات  وی را  از پیوستن به دولت باز می­دارند. زیرا که این عده می­خواهند جنگ درافغانستان ادامه یابند و آنها نمی­خواهند گروه­های نظامی را از دست بدهند.»

بهير ، سخنگوی حزب اسلامی این مساله را رد کرد که این حزب ضعیف شده است. وی گفت که درتصمیم­گیری­های حکمتیار تناقضی نیست.

وی به انستیوت گزارشدهی جنگ وصلح گفت:«این نظریات کاملاً بی­اساس است. حکمتیار فراز و نشیب­های زیادی را تجربه کرده است. این نظریه که وی به حاشیه رانده شده و یا «دریک خلاء» قرارگرفته­است خیال بافی و توهم کسانی­است که تحمل موفقیت­های حزب اسلامی را ندارد.» 

بهير ادامه داد:«هراقدام و هر تصمیم حزب اسلامی باتوجه به درک مسوولیت درقبال افغانستان گرفته می­شود. حزب اسلامی می­داند که درچه زمانی چه نوع پالیسی را تطبیق کند. من، بصورت واضح می­گویم که ما زیر هیچ نوع فشاری قرارنداریم. تصمیم ما درمورد مسایل همراه با حکمت و دانش است.»

برخی از هواداران این حزب از پالیسی جدید رهبران­شان استقبال کرده­اند.

رضوان الله همیم یکی ازشاگردان پوهنتون ننگرهارگفت:«حکمتیار یکی از قویترین رهبران درجهان است. پالیسی حزب اسلامی ما، این است که باید درجبهات نظامی و سیاسی درمقابل آمریکاییان جنگیده و میدان را برای آنها خالی نگذاریم.»

وی افزود:«هدف حزب اسلامی درحمایت از یک کاندیدای معقول آن است تا مطیمن شویم آن کاندیدان بدی که ازطرف آمریکاییان معرفی شده­اند، نتوانند قدرت را به دست بگیرند. این حرکت به معنی مشروعیت بخشیدن به انتخابات نیست.»

مردم عادی درکابل می­گویند که کابل باید با کسانی مذاکره کنند که خواستار صلح استند.

برای سعدالدين ، کارمند دولت درکابل، انگیزه حکمتیار به متارکه جنگ تا زمانى قابل قبول نيست که وى سلاحش را بر زمين نگذارد 

سعدالدين  گفت:«برای من، فرقی ندارد که حکمتیار نظریات متناقض می­دهد . طی 12 سال گذشته تناقضات زیادی را شنیده­ام که گپ حکمتیار به اندازه قسمت کوچکی آن تناقضات نیست. این نکته که وی می­خواهد ازانتخابات حمایت کند به این معنی­است که وی از جنگ خسته شده­است. ما ازهرکسی که می­خواهد جنگ متوقف شود استقبال می­کنیم. دولت  باید هرچه زودتر زمینه برگشت وی را   مساعد کند.»

مینا حبیب گزارشگر انستیوت گزارشدهی صلح و جنگ می باشد.