صرافان افغان متهم به فریب کاری

وسيع الله 32 ساله پیش یک دکان صرافی در شهر جلال آباد ایستاده و با خشم چند تا نوت 100 دالری را تکان می داد و با صراف دعوا می کرد.

او گفت: "برادر، به این نوت ها ببین و بگو که اینها چه مشکل دارد."

وسیع الله که باشنده ولسوالی خوگیانی ولایت ننگرهار است، گفت او می خواست 5 نوت 100 دالری را به روپیه پاکستانی تبادله کند. روپیه  در شرق افغانستان چلش دارد.

اما شکایت داشت که صراف می گوید چون نوت هایش کهنه است، آنها را در هر 100 دالر 1.5 دالر ارزانتر محاسبه می کند.

او گفت: "این نقص کلان است، به خدا قسم که این دزدی است."

مرد دیگری بنام شاولی باشنده ولسوالی خیوه نیز در این دعوا وارد شد و ادعا کرد که صراف از هر نوت صددالری او نیز 1.5 دالر گرفته است.

او گفت: "او از من پرسید که چرا نوت دالرم قات شده است. چون من قات شان کرده ام، نرخ آنها 1 دالر پایین آمده است، ولی شما می توانید ببینید که نو است".

بسیاری باشندگان ننگرهار شکایت دارند که صرافان در وقت تبادله نوت های کلان به بهانه کهنه بودن نوت ها، پول اضافی می گیرند.

در مقابل، صرافان می گویند که بانک های خصوصی از آنان بخاطر تبادله نوت های کهنه پول اضافی می گیرند و آنان مجبورند این هزینه ها را از مشتری خود بگیرند.

برخی بانک های خصوصی به نوبه خود می گويند بانک مرکزی افغانستان که مسوولیت اداره دوران پول را به عهده دارد، نوت های کهنه را نمی پذیرد.

اسعار خارجی در افغانستان بطور وسیع در گردش است. روپیه پاکستان در معاملات روزمره مناطق جنوبی، تومان  ایرانی در ولایت های غربی استفاده می شود. دالر امریکایی بطور وسیع، بخصوص در کابل و ولایات شمالی استفاده می گردد.

رضوان الله علی خیل، یک صراف در بازار جلال آباد تایید کرد که گرفتن پول اضافی در برابر تبادله نوت های کهنه یک امر معمول است.

او توضیح داد: "ما صددالری های کهنه و قات شده و آنهایی که خط شده اند را 1.5 دالر ارزانتر می خریم، چون بانک های خصوصی آنها را نمی پذیرند. بانک ها می گویند که بانک مرکزی این نوت ها را نمی پذیرد. پس ما باید آنها را با نرخ متفاوت بخریم. ما عین نوت ها را با سود بسیار کم می فروشیم."

عالم زیب صراف دیگری در این بازار گفت که اگر بانک ها نوت های کهنه را بدون فیس اضافی بپذیرند، آنان نیز همین کار را خواهند کرد.

او گفت: "اگر بانک های خصوصی و دولتی در جلال آباد این نوت ها را از ما می گرفت، ما نیز بدون چارج اضافی آنها را از مردم قبول می کردیم."

حاجی غلجی عضو اتحادیه صرافان جلال آباد گفت که این انجمن چندین بار به رییس بانک مرکز و نهادهای خصوصی شکایت کرده است.

او گفت: "ما با خزانه دار د افغانستان بانک و مسوولان بانک های خصوصی در این مورد صحبت کرده ایم. در جلسات، آنان وعده حل مشکل را می دهند، اما هنوز حل نکرده اند. بانک ها این گونه نوت های دالری را از ما نمی گیرند، از همین رو اشتباه ما نیست."

کارمندان برخی بانک های مرکزی مشکل را به گردن بانک مرکزی می اندازند.

او گفت: "د افغانستان بانک این نوت ها را از ما نمی گیرد. آگر آنها می پذیرفتند مشکلی نداشتیم." او افزود که بانک مرکزی به بانک های خصوصی گفته است تا نوت های قات شده، کهنه و خط خورده را نگیرند.

بانک مرکزی صدور چنین دستوری را رد می کند. حاجی روح الله، رییس د افغانستان بانک در ننگرهار گفت که تنها آنعده بانک نوت های دالری "که تصویر آن خراب شده یا چنان چرک شده باشد که تصویر قابل رویت نباشد" منع کرده  است.

او توضیح داد: "بانک های بین المللی آنگونه نوت ها را از ما نخواهند گرفت. اما اگر کمی کهنه، کمی رنگ یا قات شده باشد، ما می پذیریم. ولی، صرافان این مساله را به منبعى بخاطر گرفتن نفع تبدیل کرده اند."

یک صراف ننگرهاری که نخواست نامش گرفته شود، ظاهراً این نظر را تایید کرد و گفت که گرفتن فیس اضافی از پول های کهنه یک نیرنگ است.

"این کار برای ما بسیار پرسود است. ما نوت های دالری را از مردم می گیریم و 1 یا 1.5 دالر فیس چارج می کنیم. بعد همان نوت ها را به کابل یا پاکستان برده بدون هیچ فیس اضافی تبادله می کنیم. در واقع، این نوت ها هیچ مشکلی ندارند."

اقتصاددانان می گویند که مبالغی که ازین راه از مردم گرفته می شود، بصورت انفرادی کم است ولی اثر کلی آن بر اقتصاد مضر می باشد.

غلام ربانی استاد در انستیتوت اداره و حسابداری ننگرهار گفت: "این اقدامات صرافان و بانک های خصوصی غیر قانونی می باشد. آنان شرایط اقتصادی مردم را خراب می کنند، و به اقتصاد ولایت و در نهایت کل کشور آسیب می رسانند."

ذبیح الله زمری عضو شورای ولایتی ننگرهار گفت که او از این مشکل مطلع نبوده و اولین بار از گزارشگر آی دبلیو پی آر شنیده است.

او گفت: "من همین حالا اقدام خواهم کرد. با مقامات در این مورد صحبت خواهم کرد تا به زودترین فرصت ممکن مشکل حل شود، چون این ضرر بزرگی به مردم ننگرها است. چرا پول به جیب تنها چند نفر بریزد؟ این کار برای ما قابل قبول نیست. من با والی ننگرهار و رییس د افغانستان بانک صحبت خواهم کرد. کسانی که به این فریبکاری دست دارند باید محاکمه شوند."

کمال ظاهر گزارشگر آی دبلیو پی آر در ولایت ننگرهار است.