رونق تجارت در غرب افغانستان

گزارشی از محمد علی جاوید، و هارون حکیمی
گزارش شماره 428
11 اپریل 2012
به گفته تاجران افغان صادرات از ولایت غربی هرات، به دلیل تسهیل مقررات گمرکی، روابط بهتر بین المللی و بهبود اوضاع امنیتی در حال افزایش می باشد.
هرات در چار راه باستانی تجارت میان شرق میانه، آسیای مرکزی و آسیای جنوبی قرار گرفته است و با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد. هرات در عین حال بزرگترین گذرگاه افغانستان به سوی ایران می باشد.
تولیدات این ولایت عبارت از زعفران، قالین، زیره، مرمر، پوست و پشم می باشد و انتظار می رود ساکنان آن ولایت از رفاه نسبی برخوردار باشند. اما مانند اکثر مناطق افغانستان، تاجران ولایت هرات همواره شکایت داشته اند که ادامه درگیری ها، فساد دست و پا گیر، پالیسی های ضعیف حکومت، و نبود فرصت های لازم در بازارهای جهانی باعث شده است که تجارت به کندی مواجه شود.
طبق اظهارات تاجران و مقامات حکومتی این وضعیت در حال بهبود است. آنان کاهش موانع و همکاری اتاق تجارت و صنایع کشور را عامل اصلی بهبود اوضاع می خوانند.
امرالله قلندرزوی، مسوول بخش صادرات ریاست گمرکات ولایت هرات می گوید که صادرات ولایت هرات در فاصله ماه های مارچ و سپتامبر 2011، به اساس ارقام رسمی به بیش از 30 میلیون دالر رسیده و نسبت سال قبل 36 % افزایش یافته است.
بخشی ازین کالاها به کشورهای ایران و ترکمنستان صادر شده و متباقی به مقصد شرق میانه، هند، ترکیه و اروپا ارسال گردیده است.
محمد رسول فایق، رییس انجمن قالین بافان هرات گفت که صنعت قالین که زمینه کار را برای حدود 3000 نفر در غرب افغانستان مساعد ساخته، از شرایط تازه بطور قابل توجه مستفید شده است. به گفته او بخش عمده کارگران صنعت قالین، زن می باشند. در فاصله ماه های مارچ و سپتامبر 2011، نسب به سال قبل صادرات قالین به ایران و اروپا 60 در صد افزایش یافته است.
عبدالظاهر، بزرگترین تاجر قالین در هرات در نتیجه این انکشاف، معاش کارکنانش را از 60 تا 300 دالر در ماه افزایش داده است.
او گفت: "من هر سال حدود 30 هزار متر مربع قالین به ایتالیا صادر می کنم. افراد زیادی از طریق این صنعت افغانی صاحب نان شده اند."
یکی از کارکنان او نوریه 36 ساله است که پس از فوت شوهرش، از شش سال به این سو نان آور خانه می باشد.
قبل از افزایش معاش، او در پرداخت مصارف خانواده اش مشکل داشت و دو پسرش برای کمک به خانواده کار می کردند: یکی از پسرانش در نانوایی کار می کرد و دیگری خریطه های پلاستیک می فروخت.
حال نوریه امیدوار است که پس از افزایش معاشش، بتواند پسرانش را به مکتب بفرستد.
غلام صدیق نوری که مصروف کاروبار فروش قالین، زیره و زعفران در شرق میانه از طریق ایران می باشد، گفت که اتاق تجارت هرات کمک زیادی به او کرده است. در گذشته گرفتن ویزه ایران و سایر کشورها برای او بسیار سخت بوده و گاهی مجبور به پرداخت پولهای هنگفتی می شده است.
او گفت: "از زمانی که اتاق تجارت و صنایع مرا به سفارت خانه ها معرفی کرده است، می توانم بسیار به سهولت ویزه بگیرم. تجارت ما رشد کرده، چون کشورهای عربی و اروپایی دروازه های شان را بروی تاجران افغان باز کرده اند، و در عین حال تولید ما بیشتر شده و همچنان امنیت – بطور نسبی- خوب شده است."
خلیل احمد یارمند، مدیر عامل اتاق هرات گفت که او به تاجران کمک کرده است تا برای محصولات شان بازار پیدا کنند و برای پیدا کردن خریداران خارجی نمایشگاه های تجاری برگزار نمایند.
یارمند گفت: "اگر وضع به همین منوال پیش برود، صادرات هرات و عواید مردم بشدت افزایش خواهد یافت."
با آنکه وضعیت امنیتی در هرات از ثبات چندانی برخوردار نیست، اما طبق گزارش وال استریت جورنال، مسوولان محلی می گویند که سال گذشته بطور تخمینی حدود یک سوم شورشیان آن ولایت دوباره به زندگی ملکی برگشته اند.
محمد جواد پناهی، تحلیلگر امور اقتصادی پیشبینی می کند که افزایش تولید و استخدام به نوبه خود به بهبود شرایط امنیتی و کاهش قاچاق مواد مخدر کمک خواهد کرد.
پناهی این پیشرفت ها را نتیجه موثریت بیشتر دفتر گمرکات دانسته می گوید که وزارت مالیه نیز با همسایگان افغانستان در زمینه تجارت آزادتر مذاکره کرده است.
محمد قاسم، دهقانی از ولسوالی گذره در 20 کیلومتری جنوب شهر هرات همزمان با افزایش صادرات، کاروبارش را توسعه داده است.
او سالها زیره تولید می کرد، ولی ازانجایی که محصولاتش را فقط می توانست به خریداران ایرانی و پاکستانی و با قیمت پایین بفروشد، عاید چندانی بدست نمی آورد. حال او می تواند محصولاتش را به کشورهای دیگر صادر نماید و از عواید آن دو پایه تراکتور خریده و همراه با دو برادرش کار تازه ای را آغاز کرده است. برادرانش نیز از طریق کار در ایران پول بدست آورده اند.
او گفت: "در گذشته ما از کار خسته شده بودیم، چون کسی محصولات ما را نمی خرید و ما نمی توانستیم مصارف خود را پوره کنیم. حال مزارع ما ارزش کار کردن را دارد."
علیرغم این پیشرفت ها، همه از موانع گوناگونی که هنوز برسر راه تجارت وجود دارند، آگاه می باشند.
فایق گفت که با آنکه مقدار روز افزون قالین بطور قانونی به ایران صادر می شود، ولی 95 درصد قالین هنوز بطور غیر قانونی به پاکستان میرود.
غلام محمد تاجر زعفران در ولسوالی گذره، گفت هرچند وضعیت تجارت از گذشته بهتر شده است، ولی امنیت و فساد گسترده، هنوز بعنوان مشکلات عمده باقی می باشند.
او گفت ماموران دولت هنوز از کاروبار قانونی مردم فیصدی طلب می کنند، و افزود، "اگر بخواهید شرکت صادرات- واردات ایجاد کنید، باید یادتان نرود که شما تنها سهمدار آن نمی باشید. ماموران حکومت نیز سهمدار کمپنی شما می باشند."
محمد علی جواد و هارون حکیمی گزارشگرانی هستند در هرات که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده اند.