رشد سواد در میان زنان غرب افغانستان

گزارشی از محمد جلیل

گزارش شماره 420

13 جنوری 2012

نظیره کتابچه ای را که نشان سازمان ملل را در خود دارد و یک تعداد کلمات به قلم سرخ در آن نوشته شده است، در دست دارد و با افتخار به بالا نگاه می کند.

شش ماه قبل، نظیره قادر به خواندن و نوشتن نبود، اما این خانم 27 ساله ی هراتی اکنون می تواند نام های دو طفل، پدر و شوهرش را بنویسد.

سواد او هنوز بسیار ابتدایی است، اما آنقدر اعتماد دارد تا این شعر فارسی را که می گوید، "توانا بود هرکه دانا بود" با صدای بلند بخواند.

مخالفت با تعلیم و تربیه ی زنان در مناطق روستایی افغانستان ادامه دارد، اما در یک دهه ی اخیر درین ولایت غربی کشور پیشرفت هایی درین زمینه صورت گرفته است.

به گفته ی عبدالنصیر مودودی سرپرست کورس های سواد آموزی وزارت معارف، در روستاها و ولسوالی های هرات به تعداد 660 کورس سواد آموزی فعال است که 558 کورس آن برای زنانی چون نظیره راه اندازی شده است.

مسوولان ولایتی انتظار دارند که این کورس ها زنان را قادر به اجرای نقش بیشتر در جامعه کند و در کاهش خشونت های خانوادگی یاری رساند.

در هر کورس از 20 تا 30 شاگرد درس می خواند، و نسیمه حسینی معلم سواد آموزی در ولسوالی کرخ در یک سال گذشته 21 نفر را درس داده است.

او به آی دبلیو پی آر گفت: "همزمان با خدمت به زنان بی سواد جامعه، می توانم از طریق بدست آوردن معاش با خانواده ی خود کمک کنم. از برکت این کورس ها امیدوارم که تغییرات برای زنان افغان آغاز شده باشد."

زنانی که درین کورس ها شرکت می کنند، می گویند که آموختن درس آنها را بسیار قوی می سازد. در افغانستان مردان زیادی هستند که به خانم های شان اجازه کار یا تعلیم را نمی دهند، و خانم حسینی از سید نصرالدین نیک نام بخاطر حمایت اش سپاسگذار می باشد.

نیک نام سرپرستی کورس های سواد آموزی ولسوالی را به عهده دارد، و از نقشی که خانم اش ادا می کند خوشحال می باشد. کار او زندگی خانوادگی آنها را متحول ساخته است.

نیک نام گفت: "وقتی خانم ام مصروف تدریس است، من کارهای خانه را انجام می دهم. به نظر من، هیچ مشکلی در تحصیل زنان وجود ندارد."

اکثر کورسها در انجیل، زنده جان و کرخ- نزدیک ترین ولسوالی ها به مرکز شهر- فعال می باشند. مودودی گفت که علمای اسلام و رسانه ها در کارزار تشویق زنان به نوشتن و خواندن نقش داشته اند.

این کورس ها از سوی صندوق حمایت از اطفال ملل متحد (یونیسف) ایجاد شده، و برنامه ی خوارکه ی جهان برای ترغیب اشتراک کنندگان مواد غذایی کمک می کند. سید مکرم، مسوول یک کورس در ولسوالی کرخ گفت که هر ماه برای هر شاگرد 25 کیلوگرام گندم و سه لیتر روغن در بدل حاضری داده می شود.

مکرم گفت: "ما و سایر ادارات درینجا دو هدف داریم- اول کمک به خانواده های نیازمند، و دوم باسواد کردن آنها."

کمک های غذایی برای حاضری عده ای از شاگردان بسیار مهم می باشد.

ماه گل، زن 40 ساله در ولسوالی کرخ گفت: "وقتی گندم و روغن را به شوهرم در خانه می برم او خیلی خوشحال می شود. اگر غذا توزیع نمی شد، بسیاری مردان شاید خانم های شان را اجازه نمی دادند که به کورس بروند."

اما باوجود توزیع مواد خوراکه، مردان زیادی در هرات هستند که تمایلی به آموزش زنان شان ندارند.

گلثم، 24 ساله و باشنده ولسوالی گذره علاقه دارد که سواد بیاموزد، اما محمد نبی شوهرش مانع او می شود.

او باور دارد که زنان باید در خانه بمانند و کارهای خانه را انجام دهند، و مردان نباید به زنان شان اجازه دهند که در خارج از خانه کار کنند یا درس بخوانند.

او گفت: "من بی سوادم و در زندگی خود مشکلی ندارم. خانم ام چی ضرورتی به خواندن و نوشتن دارد؟"

عده ای از ملاها در هرات در ادامه ی اینگونه برداشت ها کمک کرده اند.

به گفته ی مولوی محمد اسماعیل، عالم دین در ولسوالی گذره، "در اسلام هیچ اشاره ای نشده است که تعلیم و تربیه برای زنان مهم می باشد."

اما، مودودی کارمند وزارت تعلیم و تربیه که در مطالعات اسلامی از پوهنتون هرات دپلوم گرفته است، این گفته ی مولوی را رد کرد و گفت وقتی قرآن در مورد اهمیت دانش بحث می کند، اشاره ی به مرد یا زن بطور جداگانه ندارد بلکه هردوی آنها مد نظر می باشند.

فاطمه یوسفی عضو شورای زنان قریه غلوان در ولسوالی انجیل از مردم می خواهد که به گفته های ملاهای ضد تعلیم زنان توجه نکنند.

او گفت: "این حقی است که اسلام به ما داده است. آموزش حق هر انسان است."

شگوفه زن 34 ساله توانسته است با یک مقدار مشکلات شوهرش را قانع کند که به او اجازه ی سواد آموزی را بدهد.

او گفت: "شرکت در کورس سواد آموزی برای من بسیار مهم است، چون برای گرفتن اجازه بسیار تلاش کرده ام."

جلیل محمدی گزارشگریست در هرات که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.

شرح عکس: