آیا جلغوزه افغانستان می‌تواند دانه‌ای تغییر برای این کشور باشد؟
تاجران محلی خواهانِ امکانات بهتر و دسترسی مستقیم به بازارهای بین‌المللی اند.
آیا جلغوزه افغانستان می‌تواند دانه‌ای تغییر برای این کشور باشد؟
تاجران محلی خواهانِ امکانات بهتر و دسترسی مستقیم به بازارهای بین‌المللی اند.
در خوست- ولایت جنوب شرقی افغانستان- هنوزهم جلغوزه به شکل ابتدایی مانند قرن های گذشته جمع اوری می شود جمع‌آوری همان گونه که در قرن های می‌شد.
علی مرجان استادی که نا امنی منجر به بیجاشدنش از ولسوالی گومل پکتیکا شده است گفت که چگونه او و خانواده اش هرروز انبوهی از غوزه های جلغوزه های خشک شده را باچوب می زنند و دانه های جلغوزه را از ان بیرون می اورند وی افزود که این شعل یگانه وسیله معیشت خانواده ی اواست وی گفت «من و همسرم همراه با کودکانم غوزه ها را با چوب می کوبیم تا دانه های آن بیرون شوند. همین کار ما است؛ چون شغل دیگری وجود ندارد. غوزه ها را هم به خانه می آوریم تا به حیث چوب سوخت از آن استفاده کنیم.»
در ولایت جنوبی خوست جلغوزه یک نبات مهم بوده و قیمت فی کیلوی آن 22 دالر امریکایی می باشد که بلندترین ارزش صادراتی را نیز دارد. اما تاجران محلی شکایت دارند که فقدان سرمایه گذاری و قوانین منظم دولتی همراه با سیاست های سخت گیرانه پاکستان در پیوند با شرایط صادرات باعث شده که در این عرصه پیشرفتی صورت نگیرد.
درختان جلغوزه در چندین منطقه کوهستانی افغانستان به ویژه در لوی پکتیا- که ولایات خوست، پکتیا و پکتیکا را در بر می گیرد- به گونه‌ای وحشی می‌روید. با آنکه چند دهه جنگ و بی قانونی جنگل های افغانستان را نابود کرده، ولی از سقوط طالبان در 2001 به این سو یک توافق قومی باعث شده تا درختان این محل حفظ شوند.
شهزاده ځدران، رییس انجمن محلی جلغوزه کاران، می گوید که در شش سال گذشته ارزش جلغوزه بیشتر شده و بازار خوست فقط برای خرید و فروش جلغوزه اختصاص داده شده است.
الله میر مسوول یکی از این بازارها می گوید که سال گذشته افغانستان نزدیک به 3500 تن جلغوزه را به ارزش 77 ملیون دالر صادر کرد. اما امسال به دلیل افزایش بارنده گی ممکن است صادرات تا 5000 تن به ارزش 100 ملیون دالر افزایش یابد.
اما افغانستان برای جریان آزاد حمل و نقل کالا ها به شدت وابسته به همکاری پاکستان بوده که به دلیل روابط نا خوش ایند سیاسی میان دوکشور همیشه در این راستا چالش های فروان وجود داشته است .
تاجران خوست شکایت دارند که آنان برای دسترسی به راه های مواصلاتی به گروگان گرفته شده اند. آنان ادعا دارند که شاهراه «انگور اده» پاکستان معمولاَ در فصل جلغوزه بسته می‌باشد و مالیات نیز بلند می رود .
ځدران می گوید: «وقتی پاکستان راه را مسدود می کند جلغوزه با گذشت زمان خشک شده و وزن آن کم می شود که خساره بزرگی بر ما وارد می کند. در سال جاری، پاکستان اقدامات غیرقانونی بیشتری علیه ما انجام داد آنان ما را در برابر هرکیلو جلغوزه یک‌‌ونیم دالر هزینه می کنند و در عوض هیچ گونه صورت حساب یا «بِل» نمی دهند.»
او می گویدهرلاری که به پاکستان می رود 15 تن جلغوزه بار می زند؛ یعنی دولت پاکستان فی لاری 15000 دالر از ما می گیرد. تاجران هم جز این که تولیدات شان را به پاکستان بفروشند گزینه‌ی دیگری ندارند؛ چون افغانستان دسترسی مستقیم به بازار های دیگر ندارد.
او در ادامه گفت: «اگر حکومت افغانستان یک بازار بین‌المللی برای جلغوزه پیدا می کرد حالا با این رفتارهای غیرقانونی پاکستان مواجه نمی بودیم و تولیدات ما بنام پاکستان به کشورهای دیگر صادر نمی شد.
گل امین یکتن از تاجران نیز می گوید هنگامیکه ارزش جلغوزه در اروپا و امریکا بالا می رود، محصول افغانستان بنام پاکستان به فروش می رسد.او می گوید: «چون ما به بازارهای بین‌المللی دسترسی نداریم، پاکستان جلغوزه‌ی ما را با پایین ترین قیمت ممکن خریداری و پس از پروسس و بسته بندی در لاهور آن را به قیمت خیلی بلند به بازار جهانی عرضه می‌کند و بنام محصول پاکستانی می فروشد.»
ځدران می گوید که آنان سعی می کنند تا سیستم صادرات را با چین بهبود بخشند و به همین منظور دفترشان سال گذشته چندین تاجر چینی را به ولایت خوست دعوت کرده بود.او می گوید: «ما با سفارت چین در پیوند به خرید و فروش جلغوزه در تماس و گفت‌وگو استیم و آنان علاقه زیادی به تجارت این محصول دارند.
اما مقامات محلی می گویند که حکومت مرکزی آنان را در راستای دسترسی به بازارهای بزرگ و بهبود زیربناهایی که به پروسس و ذخیره جلغوزه کمک کند، همکاری نکرده است.
نواب امیرزی رییس اتاق های تجارت خوست می گوید که حکومت حتا برای اخذ یک اعتبارنامه که تضمین کند جلغوزه افغانستان برابر با معیارهای جهانی است، اقدامی نکرده است.
خزان یکتن از تاجران جلغوزه در خوست می گوید که برای رشد این تجارت نیاز مبرم به سرد خانه دارند. بدون این زیربناها دانه‌ها در شرایط اولیه یک ماه هم به سختی دوام می آورند.
او می‌گوید: « ما از تلاش برای نگهداری محصولات ما خسته شده‌ایم. اگر آنان در هوای گرم گذاشته شوند خشک شده و می پوسند که منجر به ضرر و خساره زیادی می شوند.»
فضل‌الرحیم رییس زراعت خوست می گوید که برای رفع این مشکل تدابیر اتخاذ شده است.
او می گوید: «ما پلان داریم که در سه نقطه مختلف ولسوالی های منگل و ځدران و در برخی از قسمت های ولسوالی تڼی سردخانه بسازیم؛ چرا که این نقاط بلندترین حاصل جلغوزه را دارند.»
اما امیرزی می گوید که تاجران هم باید بپذیرند که هماهنگی درست با دولت ندارند. مقدار کمی از حاصلات جلغوزه به‌گونه‌ای قانونی صادر می‌شود، آن هم به واسطه تاجرانی که می‌خواهند تحت سیستم فعالیت کنند.
امیرزی می گوید: « آنان از ترس پرداخت مالیه خود را به اتاق های تجارت ثبت نکرده اند و این بدان معنی است که آنان در یک تجارت غیرقانونی و قاچاق مشغول اند تا یک کاروبار قانونی.»
مبارز ځدران سخنگوی والی خوست، این گفته ها را تایید کرده و می‌افزاید: «وقتی تاجران خود را ثبت نمی کنند، حق ندارند که از حکومت تقاضای تامین امکانات را کنند.»
بهرام برهانی رییس تجارت و صنایع خوست می گوید که این ناهماهنگی با میکانیزم های رسمی باعث شده تا دفترشان گام های مثبت کمتری در این راستا بردارند.
او می گوید: «تاجران آماده نیستند خودشان را ثبت کنند، و اگر آنان را مجبور به این کار کنیم شایعه پخش می کنند که از آنان پول می گیریم.»
اما قیس گل یک تاجر دیگر توضیح داد که او و دیگر همکارانش از دادن مالیه بخاطر عایدی که هنوز کسب نکرده اند هراس دارند. او می گوید: «تاجران خودشان پول ندارند؛ آنان جلغوزه را به قرض/کریدت خریداری می کنند، به همین دلیل خود را راجستر نمی کنند. آنان می‌ترسند که مبادا دولت قرضه ها را سرمایه انها پنداشته و مالیه زیاد بر آن وضع کند، چرا که این پول از خود تاجران نیست.»
فضل الرحیم اذعان می کند که اداره قبلی توجه چندانی به سکتور جلغوزه نداشت؛ چیزیکه والی خوست قول داده به آن پاسخ می‌دهد.
او ماه گذشته در یک نشست زراعتی گفت که، به دلیل این که تاجران جلغوزه افغانستان دسترسی مستقیم به بازارهای بین‌المللی ندارند، پاکستان بین 100 تا 150 ملیون دالر از فروش جلغوزه افغانستان به دست می آورند.»
