افغانستان: افزایش پدیده اعتیاد میان زنان

یگانه، معتادی که شب و روزش را در جاده های هرات سپری می کند و برای دریافت پول مواد مخدر از عابران گدایی می کند. او سن دقیقش را نمی داند و فکر می کند شاید در حدود هژده سال سن داشته باشد. اما خوب معلوم می شود که در حدود سی سال سن دارد.

او به آی دبلیو پی آر گفت: «وقتی عروسی کردم خیلی جوان بودم، شاید دوازده ساله. تمام کارهای خانه را انجام می دادم و بیحد خسته می شدم. وقتی برادر شوهرم متوجه شد برایم گفت که اگر یک مقدار هیرویین استفاده کنم حالم بهتر می شود. من که در آن زمان نادان بودم شروع کردم به این کار تا اینکه معتاد شدم. وقتی شوهرم خبر شد با برادرش جنگ کرد، اما فایده یی نداشت، چون قبلاَ معتاد شده بودم.»

از این واقعه کم از کم شش سال می گذرد. او حالا خارج از خانه اش بی خیال در جاده ها می خوابد و در معرض خطر سوی استفاده قرار دارد.

وی گفت «بیشتر شب ها در جاده ها می باشم و بعضی اوقات با عابران درگیر می شوم، به خاطریکه اذیتم می کنند و حتا می خواهند با آنان بروم تا از من  استفاده جنسی کنند.

شوهرش او را شش بار به مرکز تداوی معتادان برده، اما وی پس از هربار تلاش دوباره به اعتیاد رو آورده است.

یگانه در اخیر گفت: «من به شوهر و فرزندانم گفتم که دیگر تلاش نکنند، چون تا زنده استم نمی توانم اعتیاد را ترک کنم.»

مقامات در ولایات هرات هشدار می دهند که میزان افزایش اعتیاد بین زنان در حالِ افزایش است. بر اساس تخمین انها، میزان اعتیاد بالا است و از هرسه زن، یکی آن معتاد است.

کارشناسان صحت می‌گویند که یکی از عوامل عمده این افزایش تاثیرگذاری و نفوذ شوهر یا دیگر اعضای مرد در یک خانواده می باشد. عاملِ دیگر آن فقر است، چون مواد مخدر ارزان و به آسانی قابل دسترس است. در ضمن، بازگشت هجومی مهاجرین از کشور همسایه-ایران که سطح اعتیاد در آن بالا است- نیز باعث تقویت این پدیده می شود.

مقامات تا حال بین شصت الی هفتادهزار معتاد را در ولایت هرات ثبت کرده که نزدیک به هشت‌هزار آن را زنان تشکیل می دهند. رقم اصلی ممکن است به مراتب بالاتر از این باشد.

یکی از چالش‌ها، به دست آوردن ارقام دقیق در این مورد است، هرچند کارمندانِ این بخش می گویند که شواهد به گونه‌ای آشکار افزایشِ این پدیده را نشان می‌دهد.

آصف کبیر، رییس صحت عامه ولایت هرات می‌گوید که نرخ اعتیاد میان زنان ممکن است تا 35 درصد بالا باشد.

کبیر می گوید که در جریان سال گذشته خورشیدی به تعداد 886 نفر به مرکز معالجه معتادان ولایت هرات مراجعه کردند که 240 تن آنان زنان بودند.

«حال به راحتی می توانیم شش ماه نخست سال خورشیدی را با شش ماه اول سال گذشته- که از 785 معتاد، 120 تن آن زنان بودند-مقایسه کنیم.»

غلام جیلانی دقیق، رییس مبارزه با مواد مخدر در هرات، نیز به این باور است که اعتیاد میان زنان رو به افزایش است. او از ولسوالی های کوهسان و غوریان به عنوان مناطق قابل توجه از نگاه میزان اعتیاد یاد کرد.

تازه ترین ارقامی که دفتر آنان می تواند ارایه کند برمی گردد به یک سروی ملل متحد که در سال 2012 انجام شده است. این ارقام، میزان اعتیاد میان زنان را 13 درصد نشان می دهد. اما مقامات ریاست مبارزه با مواد مخدر می گویند که آنان رشد چشم گیری را در این زمینه شاهد بوده اند، اما بنابر کمبود بودجه نتوانسته اند تحقیقی را به راه بیندازند.

عبدالرووف احمدی سخنگوی پولیس هرات می گوید که نیروهای آنها هر روز افرادی را در مرکز ولایت بازداشت می کنند، اما به گفته وی استفاده مواد مخدر بیشتر از سوی مردان قابل رویت است.

او می گوید: «در تحقیقات پولیس اغلباَ زنان بازداشت نمی شوند، چون بسیاری از آنان مواد مخدر را در خانه های شان استفاده می کنند که برای پیدا کردن آنان به تحقیقات کلان تری نیاز است.

نبودِ امکانات برای معالجه

فاطمه (نام مستعار است) استفاده از مواد مخدر را پنج سال پیش شروع کرده. او می گوید: «شوهرم معتاد بود. یک روز برایم مواد مخدر داد و من نیز معتاد شدم.»

اما با آن هم فاطمه از جمله افراد خوشبخت است. او از شوهرش طلاق گرفته و بیست روز می شود که تحت یک برنامه ترک اعتیاد قرار دارد و برای تغییر زنده گی تلاش می کند.

منیژه واحدی، رییس مرکز معالجه معتادان «شهامت»، می گوید که اکثراوقات زنان بخاطر مردان معتاد خانواده شان به اعتیاد رو می آورند. وقتی زنان معتاد می شوند برای شان خیلی دشوار است تا از دیگران تقاضای کمک کنند، چون بیشتر اوقات در چهاردیواری خانه به سر می برند. همچنان می گوید که سطح اعتیاد سال به سال بالا می رود.

او می گوید: « امسال در هرماه، بیست تا سی زن و ده تا دوازده طفل معتاد داشتیم که متاسفانه نسبت به سال گذشته بیشتر است.»

او می گوید که در شش ماه نخست سال جاری به تعداد 58 زن و 43 کودک در مرکز شهامت موفقانه تداوی شدند، اما برای بسیاری از افراد دیگر ترک کامل اعتیاد دشوار بود.

او می گوید: «ما بیمارانی داشتیم که پس از سه یا چهار بار معالجه دوباره به اعتیاد رو آوردند.»

یکی از چالش ها دربرابر زنان، نبود امکانات برای معالجه اعتیاد می باشد.

غلام جیلانی دقیق، رییس مبارزه با مواد مخدر در هرات، به آی دبلیو پی آر گفت که در حال حاضر در این ولایت به تعداد چهار کلنیک و دو بیمارستانِ تداوی معتادان وجود دارد.

مقامات می گویند که پس از تمام شدن کار مرکز جدید معالجه معتادان تا چندماه آینده، تعداد این مراکز افزایش خواهد یافت.

آصف کبیر، رییس صحت عامه هرات می گوید که به زودی 510 مرکز دیگر نیز فعال خواهد شد که تقریباَ نصف آن برای زنان اختصاص داده شده است.

اما مهدی حدید، عضو شورای ولایتی هرات، هنوزهم دولت را متهم به شانه خالی کردن از برداشتن گام های عملی در راستای مبارزه با مواد مخدر می کند. او می گوید که برای معالجه زنان، به امکانات بیشتر و برنامه های بزرگ ترِ آگاهی دهی در مورد خطرات و پی آمدهای استفاده از مواد مخدر، نیاز است.

حدید نیز می پذیرد که علت عمده معتاد شدن زنان، نفوذ و تاثیرگذاری شوهران شان می باشد. او می افزاید: «شوهران، زنان شان را به مواد مخدر معتاد می سازند تا بار ملامتی شان را کم کنند و نیز زنان شان تقاضای طلاق نکنند.»

دادمحمد واحدی، سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر در زون غرب، می گوید که دسترسی آسان زنان به مواد مخدر و اقدام نکردن دولت علیه آن، باعث افزایش و تشدید اعتیاد میان زنان می شود.

او در ادامه گفت که کمیسیون مستقل حقوق بشر برای بلند بردن سطح آگاهی مردم در مورد این مشکل، فعالیت هایی را انجام داده، اما نتایج چندانی نداشته است.

او می گوید: « حکومت باید فروشنده گان مواد مخدر را بازداشت نماید، و اگر در این راستا غفلت نماید، نه تنها زنان که تعداد جوانان و بزرگ سالان معتاد نیز افزایش می یابد.»