کمبود وکیلان مدافع زن در شرق افغانستان
زنان در وقت محاکمه حاضر نمی شوند فاکت های کلیدی را به څارنوال مرد بگویند که ممکن است به تخفیف مجازات منتهی گردند.
کمبود وکیلان مدافع زن در شرق افغانستان
زنان در وقت محاکمه حاضر نمی شوند فاکت های کلیدی را به څارنوال مرد بگویند که ممکن است به تخفیف مجازات منتهی گردند.
گزارشی از هجرت الله اختیار
گزارش شماره 428
5 اپریل 2012
زنان متهم به جرم در ولایت ننگرهار می گویند که نبود څارنوالان ، زن مانع دسترسی آنان به عدالت می گردد.
درین ولایت شرقی، زنانی هستند که حقوق خوانده اند، ولی آنها کار بعنوان څارنوال و يا قاضى را بر نمی گزینند.
همه قضایای حقوقی در ننگرهار توسط ، سارنوالان و قاضیان مرد حل و فصل می گردد.
حدود 50 زنی که در زندان ننگرهار حبس می باشند، می گویند به دلیل شرم از څارنوالان مرد نتوانسته اند همه حقایق درمورد دوسیه خود را بیان کنند. درحالی که به گفته آنان بیان آن فاکت ها می توانست به کاهش مجازات شان یاری برساند.
حبیبه که به جرم قتل شوهرش به ده سال زندان محکوم شده است، می گوید که دلایل جدی برای تخفیف جرمش وجود داشت ولی بخاطر آنکه څارنوال وى مرد بود، نتوانست آنرا فاش سازد.
او گفت: "شوهر من با دختر 17 ساله ام روابط جنسی داشت. من بارها او را گفته بودم که ازین کار دست بر دارد، ولی او مرا تهدید به قتل می کرد. ایمان اسلامی و وجدانم به من اجازه نمیداد که این شرم را تحمل کنم به همین خاطر شوهرم را کشتم. من نتوانستم به څارنوال مرد همه ی جزئیات را بگویم، ولی اگر څارنوالم زن می بود می توانستم رازهایم را برایش بگویم. مطمئن هستم که آزاد می شدم، چون مجازات آن گونه اعمال اعدام می باشد."
برشنا که به اتهام سوختاندن مادر شوهرش به زندان افتاده است، نیز ادعا دارد که درصورت داشتن څارنوال زن می توانست از خود بهتر دفاع کند. او گفت که مردان به حرفش گوش نمی دادند.
او گفت: "نبود قاضیان و څارنوالان زن مشکل بزرگی است. ما بخاطر احساس شرم درمورد قضیه خود حقیقت را به مردان گفته نمی توانیم. څارنوالان و قاضیان زن مشکلات زنان را بهتر درک می کنند. من هرقدر درباره ظلم مادر شوهرم می گفتم، څارنوال مرد هیچ رحم نشان نمی دادند."
عبدالستار خلیل، وکیل مدافع در سازمان غیر دولتی زنان برای زنان در شرق افغانستان که وکیلان مدافع برای مدعی علیه های زن استخدام می کند، گفت که این مظنونان معمولاً وقتی با وکیلان مدافع یا سارنوالان صحبت می کنند، حقیقت را پنهان می کنند.
او که درباره چگونگی استخدام مشاوران خانوادگی زن از سوی اداره اش صحبت می کرد، گفت که "آنان از روی شرم هیچ چیز نمی گویند. ولی آنها نمی دانند که پنهان کردن حقیقت برای شان چقدر سنگین تمام می شود."
عبدالقیوم، رییس محکمه استیناف ننگرهار گفت که وجود سارنوالان زن برای تحقیق از متهمان زن در تامین بهتر عدالت کمک می کند.
او گفت: "بسیاری خانم های متهم حقیقت را از څارنوالان مرد، بخصوص در قضایای اخلاقی و خانواگی، پنهان می کنند. کل مساله به څارنوال گفته نمی شود. این بر مجازاتی که برای مدعی علیه تعیین می شود، نیز اثر دارد."
در افغانستان اصطلاح بسیار کلی "جرایم اخلاقی" شامل زنانی می شود که از خانه فرار می کنند یا به ازدواج تن نمی دهند. اینها در قانون مدنی مکتوب قانون شکنی محسوب نمی شود ولی معمولاً محاکم برای کسانی که به این جرم محکوم شوند، تا یک سال زندان تعیین می کنند.
با آنکه پس از سقوط حکومت طالبان در سال 2001، سطح اشتراک زنان در زندگی اجتماعی در افغانستان بطور قابل توجه بالا رفته ولی در ولایات سیر انکشاف کند بوده است.
خلیل گفت: "متاسفانه در ولایت ننگرهار هیچ مستنطق زن در پولیس و هیچ سارنوال زن در قوه قضائیه نداریم. مستنطقان و څارنوالان زن پایه های اصلی برای عدالت منصفانه می باشند."
انیسه عمرانی، رییس امور زنان ولایت ننگرهار گفت که روشن نیست چرا فارغان حقوق و شرعیات بۀ سارنوالی و قضا روی نمی آورند.
او گفت: "ما آماده هستیم بخاطر آماده کردن زمینه استخدام آنها همکاری کنیم."
شیرزاد، استاد حقوق و علوم سیاسی در ننگرهار خواستار تلاش ها برای تشویق زنان بیشتر در بخش قانون شد.
شیرزاد گفت: "علمای دین باید محصلان زن و خانواده های شان تشویق کنند، چون کار در پولیس و نهادهای عدلی یک ضرورت و مسوولیت دینی می باشد... این چیزی است که گاهی جامعه ما شدیداً به آن نیاز دارد."
مفسران دیگر دلایل اساسی تر برای نیاز حضور زنان در بخش قض بیان کردند- محدودیت های محافظه کارانه در برابر زنانی که می خواهند در بیرون از خانه کار کنند، و معاش کمی که در ادارات دولتی داده می شود.
فضل هادی فضل، ريس محکمه استیناف در ننگرهار گفت که معاش مساله عمده می باشد، چون تعداد محدود زنانی که دارای شرایط لازم برای کار می باشند، می توانند در جاهای دیگر با معاش بهتر کار کنند.
او گفت: "مشکل عمده پایین بودن معاشات است، ادارات غیردولتی برای زنان حقوق دان معاش بالا و دالری می دهند، ازینرو آنها آماده نیستند به معاشات حکومتی کار کنند."
عبدالقیوم نیز این موضوع را تایید کرد. او گفت: "ما تا سال گذشته یک قاضی زن داشتیم ولی او بخاطر پایین بودن معاش، کارش را رها کرد."
در حالیکه محصلان زن هر سال از فاکولته های حقوق و شرعیات پوهنتون ننگرهار و پوهنتون خصوصی آریانا فارغ می شوند، ولی ظاهراً آنها تمایلی به این شغل ندارند و یا هم قادر به ورود به این حرفه نمی باشند.
شافيه وقار محصل پوهنتون ننگرهار، روحیه ی محافظه کار حاکم مانع اصلی می باشد.
او گفت: "جامعه ما نسیت به قاضیان ، څارنوالان ووکيلان زن و همه زنانی که در دفاتر و خارج از خانه کار می کنند، به دیده منفی نگاه می کنند. مردم فکر می کنند که این زنان به فساد اخلاقی آغشته اند. اما حقیقت این است که زنان می توانند سهم بزرگی در جامعه ادا کنند. بخصوص به قاضیان و څارنوالان زن خیلی نیاز است. من فکر نمی کنم این کار مخالف اسلام باشد."
خانم وقار در بخش قضا کار نخواهد کرد، چون به این باور است که اگر به سیاست روی آورد نقش بهتری بازی خواهد کرد.
او افزود: "من ازین راه می خواهم در جامعه از حقوق زنان دفاع و حمایت کنم."
مسعوده، محصل سال سوم فاکولته حقوق و علوم سیاسی پوهنتون ننگرهار می خواهد پس از فراغت به عرصه قضا وارد شود.
او از زنانی که کارهای دیگر را بر کار در بخش قضا ترجیح می دهند، انتقاد می کند ولی تایید می کند که سابقه خانوادگی او برایش یک امتیاز است.
او گفت: "من با خانواده ام هیچ مشکلی ندارم. پدرم قاضی است. او مرا تشویق می کند که پس از تکمیل تحصیل، در آینده قاضی یا افسر حقوقی شوم."
