ظهورِ فروشندهگان زن در افغانستان
دستیاران زن در فروشگاه‌ها با سنت‌ها مبارزه می‌کنند و سود بیش‌تری را وارد تجارت می‌کنند.
ظهورِ فروشندهگان زن در افغانستان
دستیاران زن در فروشگاه‌ها با سنت‌ها مبارزه می‌کنند و سود بیش‌تری را وارد تجارت می‌کنند.
دستایاران مغازه‌ها در افغانستان به‌طور سنتی مردان اند، اما نگرش‌ها در حال تغییر است.
عاقله ۲۲ ساله، فروشنده لوازم آرایشی در مرکز تجارتی «رییس‌خان» در کابل در بین مشتریانش از محبوبیتِ فراوانی برخوردار است.
زن ها هنگامی که وارد مغازه او می‌شوند با خورسندی با وی احوال‌پرسی می‌کنند. وی می‌گوید قرارداد‌های زیادی را با ارایشگران به‌طور انحصاری امضا کرده است.
وی علاوه کرد: « مشتریانم بالایم خیلی اعتماد دارند، چون من محصولات خوب و با کیفیت را با یک برخورد صمیمانه به آنها عرضه می‌کنم.
عاقله سه‌سال می‌شود که به عنوان دستیار مغازه کار می‌کند و ماهانه ۲۵۰ دالر آمریکایی معاش می‌گیرد که در یک جامعه کم درآمد مبلغ خوبی است. وی می‌گوید که در درامد خانواده‌اش یک تغییر کلی آورده است.
وی همچنان علاوه کرد که در افغانستان هیچ کس خوش ندارد که یک زن از خانه بیرون شود و این‌گونه کار کند.
وی می‌گوید: « فروشنده بودن یک زن در اینجا یک چیز نو است و سنتهای مسلط در جامعه این کار را برای مان سخت ساخته است، ولی ما باید با این سنت‌ها مبارزه کنیم تا از شر شان رهایی یابیم.
این در حالی است که پس از سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان در سال ۲۰۰۱، وضعیت اقتصادی زنان بهبود یافته است.
اکنون کارآفرینان و مدیرانِ مغازه‌ها زنان را ترغیب به کار به عنوان دستیار مغازه می‌کنند. آنان به این باور اند که این کار می‌تواند تعداد مشتریان زن را افزایش دهد.
احمد میلاد شریفی، مسوول مرکز تجارتی «فیصل» در کابل می‌گوید از جمله ۱۰۰ کارمند این مرکز، ۱۳ تن آنها خانم‌ها استند که ماهانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ دالر آمریکایی معاش می‌گیرند.
همچنان برای تمام کارمندان خدمات ترانسپورتی در نظر گرفته شده و کارمندان زن اصلا نیاز ندارند هر روز حین آمدن به کار دلهره داشته باشند.
زنان به‌طور خاص در بازاریابی محصولاتی چون لباس، بوت و لوازم آرایشی موثرتر واقع می‌شوند.
آقای شریفی در ادامه گفت: « با استخدام کارمندان زن مشکلات ما با خانم‌های که در خریداری و چانه زدن با زنان نسبت به مردان راحت‌تر اند، حل می‌شود. همچنان زنانی که لباس فرمایش می‌دهند ترجیح می‌دهند خیاط‌های زن اندازه قد و اندام شان را بگیرند.
مشتریان زن نیز تایید می‌کنند که آنان ترجیح می‌دهند در فروشگاه‌ها و مغازه‌ها با زنان معامله کنند.
تهمینه خراسانی، یکتن از مشتریان این مرکز می‌گوید: « من همواره تلاش می‌کنم لوازم مورد ضرورتم را از یک زن خریداری کنم. من با زن‌ها می‌توانم راحت‌تر حرف بزنم، بخاطریکه محصولاتی مشخصی وجود دارند که تنها توسط زنان مورد استفاده قرار می‌گیرند و من از خجالت نمی‌توانم آنها را از یک فروشنده مرد بخواهم. زنان هنگامی که می‌خواهند این لوازم را از مردان خریداری کنند، این فروشندهگان شروع می‌کنند به چشم چرانی و نگاه‌های زننده که زنان را خیلی اذیت می‌کند.»
تفکیک شدیدِ جنسیتی در افغانستان باعث شده است تا خریداری برای زنان و مواجه شدن آنها با فروشندهگان مرد کمتر قابل قبول باشد.
ملالی، خریدار دیگر می‌گوید: « موجودیت فروشندهگان زن در جامعه ما بسیاری از مشکلات را حل کرده است. اکنون ما نیاز نداریم از مردان بخواهیم تا لوازم مورد ضرورت مان را خریداری کنند. در گذشته وقتی به چیزی ضرورت پیدا می‌کردیم، از مردان می‌خواستیم تا برای مان خریداری کنند که گاهی فراموش شان می‌شد و گاه هم محصولات بی‌کیفیت را می‌خریدند. اما اکنون شماری زیادی از فروشندهگان زن وجود دارند که می‌توانیم به فروشگاه‌های شان برویم و به راحتی محصولات مورد ضرورت مان را خریداری نماییم.»
با این حال، سنتهای محافظه‌کارانه در جامعه افغانستان گاه‌گاهی باعث می‌شود زنانی که در بیرون کار می‌کنند مورد طعنه و تمسخر قرار گیرند.
انوشه، یکتن از فروشندهگان می‌گوید که او به آزار و اذیت های مکرر عادت کرده است.
او می‌گوید: « اینجا مردم برای خریداری می‌آیند، ولی برخی‌ها فقط برای اذیت و مسخره کردن‌مان می‌آیند. این روزها آزار و اذیت بخشی از زنده‌گی مان شده و من اصلا واکنش نشان نمی‌دهم، چون عادت کرده ام.»
علمای اسلام می‌گویند که آنان با وجود یک سری تهدید‌ات از مشارکت زنان در محل کار حمایت می‌کنند.
نصیر فروتن، یکتن از عالمان دین می‌گوید: « اسلام برای زنان حقوق قانونی، مالی و اقتصادی را در نظر گرفته است.
اسلام مسایل میراث، جهیزیه و این که زنان چگونه حمایت شوند را به گونه‌ی صریح توضیح داده است. همچنان دین اسلام بر استقلال اقتصادی زنان تاکید می‌کند و مردان نیز باید به حقوق زنان احترام بگذارند.»
اما وی نیز تاکید کرد که زنان هنوز هم باید در تمام معاملات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شان سه مورد را در نظر داشته باشند که این موارد عبارت اند از: ملبس بودن با حجاب اسلامی، جلوگیری از معاشرتِ بیش از حد با مردان و گرفتن اجازه قبل از خارج شدن از منزل.
دیگران استدلال می‌کنند که زنان بخاطر وارد شدن به محیط کاری نیازی به تناقض و مخالفت به سنتهای فرهنگی ندارند.
پریزا رحمانی، فعال مدنی می‌گوید: « اشتراک زنان در فعالیت‌های اقتصادی باعث ترقی کشورمان می شود. در بسیاری از کشورهای اسلامی مثل ایران و امثال آن شمار زیادی از فروشندهگان زن وجود دارد. زنان بهترین محافظین پول و دارایی استند در حالیکه مردان مصرف می‌کنند.
حسن‌علی، رییس بخش هماهنگی و توسعه اقتصادی وزارت امور زنان می‌گوید: « تمام پیشرفت‌ها و دست‌آوردهای زنان در سیزده سال گذشته نتیجه تلاش‌های جدی دولت به‌ویژه وزارت امور زنان است. در حال حاضر به تعداد ۷۶۰ نهاد اقتصادی وجود دارد که توسط وزارت امور زنان حمایت و توسط خود زنان به پیش برده می‌شوند. وزارت‌ما در حال حاضر بالای استراتیژی های اقتصادی، فعالیت‌های تخصصی زنان و پلان‌های تقویت اقتصادی زنان کار می‌کند. »
اما محبوبه سراج، تحلیل‌گر مسایل اجتماعی هشدار می‌دهد که پلان‌های درازمدت در این زمینه‌ها خیلی کم است.
او می‌گوید: « وزارت امور زنان تنها پروگرام های کوتاه، غیر موثر و موقت را راه‌اندازی می‌کند. این وزارت یک سیستم موثر و پیش‌رفته برای انسجام امورش ندارد، حتا یک ارتباط و هماهنگی قوی بین بخش های مختلف این وزارت وجود ندارد. در واقع، هرج و مرج زیاد است و فعالیت‌ها به گونه‌ی موثر انجام نمی‌شوند.
در همین‌حال، فتاح احمدزی، مشاور در وزارت امور زنان می‌گوید که آوردن تغییر در سیستم به وقت نیاز دارد.
وی در ادامه گفت: « قوانین کشور ما به صراحت بیان می‌دارد که زنان و مردان در محل کار شان از حقوق یکسانی برخوردار استند و از این نگاه تبعیضی وجود ندارد و برای آنان محدودیتی نیز وضع نشده است. مردان زیادی وجود دارد که در باره قانون اساسی افغانستان چیزی نمی‌دانند، بنابرین وقتی فروشندهگان زن را می‌بینند، بر می‌گردند. هرقدر ما این سنت را گسترش دهیم، همان قدر مردم با آن عادت می‌کنند و برای شان معمولی می‌شود. وقتی مردم تغییراتی را در جامعه مشاهده کنند، به مرور زمان با آنها عادت می‌کنند و در نهایت مبدل به بخشی از زنده‌گی آنها می‌شوند.»
