بالیود کوچک افغانستان

علیرغم نبود سینما، ده ها فلم در جلال آباد ساخته می شود.

گزارشی از هجرت الله اختیار

گزارش شماره 420

5 جنوری 2012

در نگاه اول، قطار خیمه های سبز در شهر شرقی جلال آباد به سرپناه موقت گروهی از مهاجرین می ماند، اما این خیمه ها به هدف دیگری برپا شده است. در شهری که به "ممبای کوچک" مشهور است، این خیمه ها مربوط به یک سینمای محلی می باشد.

باشندگان جلال آباد می توانند با پرداخت 50 افغانی درینجا به زبان خودشان، پشتو، فلم تماشا کنند.

سینماهای خیمه ای تنها در روزهای رخصتی عمومی باز می باشند. برای جلوگیری از ورود نور خورشید، فاصله ی تکه های خیمه وصله کاری شده است.

زرور که 23 سال سن دارد، سه فلم را پیهم تماشا کرده است اما صدای رفت و آمد موترسایکل در بیرون خیمه، تا حدودی لذت تماشای این فلم ها را برای او کاهش داده است.

زرور می گوید: "کاش در ولایت ننگرهار یک سینما می بود. مسوولان ما مصروف چور می باشند و به چیزهایی چون سینما توجهی ندارند."

جلال آباد در سال 1980 دو سینما داشت، اما سالهاست که این سینماها بسته شده اند.

نجیب الله صادق، رییس اتحادیه سینماگران افغانستان گفت که به دلیل عدم اقدام حکومت برنامه های اعمار سینما هرگز عملی نشده و در محل های پیشنهادی دکان آباد گردیده است.

صادق گفت که انجمن او در گذشته سالون هوتل های کلان را برای نمایش فلم اجاره می گرفت، اما بخاطر افزایش نگرانی های امنیتی مالکان هوتل ها دیگر حاضر نیستند سالون های شان را اجاره دهند.

او گفت که در نتیجه، "ما این خیمه ها را برپا کرده و فلم های خود را به مردم نمایش می دهیم."

محمد ظریف، سازنده و بازیگر فلم "پشتون های بالا و پایین متحد شوید"، یکی از فلم هایی که در حال نمایش است، می گوید که خیمه تنها جایی است که او می تواند فلم خود را نمایش دهد.

او گفت: "فلم سازان و بازیگران درینجا بسیار ضرر دیده اند. آنها علاقه مندی خود را از دست داده و دست از وظیفه شان بر داشته اند."

پس از سقوط طالبان در سال 2001، افغانستان شاهد رشد چشم گیر در همه ی انواع رسانه ها بوده است. اما در زمینه فلم هیچ جایی مانند جلال آباد پر حاصل نبوده است و در ده سال اخیر درین شهر بیش از 100 فلم ساخته شده است.

ممکن است این فلم ها از نظر کیفیت ابتدایی بوده و بازیگران نیز غیر حرفوی باشند، اما حجم و شهرت این فلم ها به جلال آباد نام "ممبای کوچک" داده است.

تولید این فلم ها بسیار پر مشقت بوده است. بطور مثال هیچ یکی از نقش های زن توسط بازیگران محلی اجرا نشده، زیرا فرهنگ و ارزش های محافظه کارانه ی افغانستان این کار را غیر ممکن می سازد.

فلم سازان برای حل این مشکل به کشور پاکستان رفته و بازیگران زن را ازانجا استخدام می کنند. بعد تصاویری را که ازین بازیگران زن می گیرند با آنچه در ننگرهار تصویر برداری می شود، پیوند می زنند.

بازیگران مردی بنام "شان" بیاد می آورد که در صحنه های یک فلم بدون حضور زن بازی کرده بود. او گفت: "فلم را وقتی پس از تکمیل تماشا کردم، دیدم که یک بازیگر زن با من در فلم بازی می کند و من به دنبال او می دوم."

این مسایل، حساسیت های ساختن فلم را در افغانستان نشان می دهد، جایی که شبکه های تلویزیونی بخاطر نمایش فلم های بالیودی مورد تهاجم قرار دارند. منتقدان می گویند که فلم های بالیودی از نظر مردم افغانستان بسیار جلف می باشند.

برای تماشاگرانی چون زرور، فلم های ننگرهاری پشتو متناسب با فرهنگ و برداشت های مردم محل می باشد.

او گفت: "فلم های خارجی به فرهنگ و عقاید ما مضر می باشد، اما فلم های افغانی برای ما پیام های میهن پرستی و انسانیت می دهد."

اما چنانچه صادق اظهار داشت، فلم سازان و بازیگران مردم بطور مداوم مورد تهدید افرادی با برداشت های تندروانه قرار دارند.

او گفت: "هر شام وقتی به خانه می روم، چهار بار دور و بر خانه ام را نگاه می کنم. من در هراس به سر می برم. مردم به این باورند که اگر کسی در سینما کار کند، کافر است. و ما برای فلم برداری به خارج از شهر نمی رویم."

او گفت که ملاها از محتوای فلم های محلی راضی اند، اما اگر طالبان فلم سازان را تعقیب کنند، "ما را با چاقو سر خواهند برید".

محمد آصف بهادری درینجا خود را موسس صنعت فلم پشتو می خواند، اما او می گوید ثابت شده است که بدست آوردن سود مالی ازین صنعت ناممکن می باشد.

او گفت: "من در ننگرهار به هزینه ی خود 12 فلم را ساخته ام. من پول زیادی را مصرف کرده ام، اما فلم ها برای پوره کردن مصارف خود عاید کافی نداشتند، و من بسیار ضرر کرده ام. حال از ساختن فلم دست برداشته ام. ازانجایی که سینمایی وجود ندارد تا مردم به آنجا بیایند و پول بپردازند، فلم ها حتی قبل از نهایی شدن در سی دی ها پخش می شوند. این سی دی ها در دکان ها به فروش گذاشته می شوند و حتی 5 درصد مصارف فلم را نیز پوره نمی کنند."

محمد شاه، نماینده ی اداره ی افغان فلم در ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت ننگرهار گفت که او این مساله را با تعداد زیادی از مقامات بلند پایه مطرح کرده ولی هنوز نتیجه ای بدست نیاورده است.

او گفت: "ما چیزی در دست نداریم، و هیچ کاری هم درین زمینه نمی توانیم انجام دهیم. حکومت نیز از اداره افغان فلم حمایت نمی کند. وقتی با مقامات درین زمینه صحبت می کنم، فقط سر تکان می دهند و هیچ اقدامی نمی کنند."

صادق علیرغم همه ی مشکلات خوشبین می باشد. او دو نمونه موفقیت آمیز را یاد آوری می کند- فلمی بنام "نشان دست" در فستیوال ملی فلم جایزه ی اول را ازان خود کرد، درحالیکه سریالی بنام "زهر سفید" که در 22 قسط تولید شده است، توسط شبکه تلویزیون ملی به نشر رسیده است.

او گفت: "ما از مصرف خوراک اطفال خود کاسته و مصارف این فلم ها را می پردازیم. در سینمای افغانستان هیچ منفعتی وجود ندارد، ولی ما با اتکا به شوق شخصی و علاقه مندی مردم این فلم ها را می سازیم."

هجرت الله اختیار گزارشگری است در ننگرهار که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.